ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΒΟΛΗ ΟYΣΙΩΝ

Όλοι οι οργανισμοί:

• προσλαμβάνουν χρήσιμες ουσίες από το περιβάλλον τους και
• αποβάλλουν σε αυτό τις άχρηστες.

Στο κύτταρο η μεταφορά ουσιών γίνεται μέσω της πλασματικής μεμβράνης:

• εισέρχονται χρήσιμα μόρια, όπως θρεπτικές ουσίες και οξυγόνο,
• εξέρχονται ουσίες που είναι άχρηστες για το κύτταρο, όπως διοξείδιο του άνθρακα

Πώς μεταφέρονται οι ουσίες στα κύτταρα;

1. κυρίως παθητικά (χωρίς δαπάνη ενέργειας) με διάχυση. Αυτό ισχύει για μικρομοριακές ουσίες

ΔΙΑΧΥΣΗ: η μεταφορά των μορίων μιας ουσίας από πυκνότερα διαλύματα προς αραιότερα, μέχρι να εξισωθούν οι συγκεντρώσεις των διαλυμάτων (δηλ γίνεται άπλωμα των μορίων της ουσίας)

2. με δαπάνη ενέργειας, με ενδοκυττάρωση (κυτταροποσία για είσοδο υγρών και φαγοκυττάρωση για είσοδο τροφής) και εξωκυττάρωση: το κύτταρο "αγκαλιάζει" μια μεγαλομοριακή ουσία και την κλείνει σε ένα κυστίδιο για να μπει στο κύτταρο (ενδοκυττάρωση) ή μέσω ενός κυστιδίου την οδηγεί έξω από το κύτταρο (εξωκυττάρωση).

Μεταφορά και αποβολή ουσιών σε μονοκύτταρους οργανισμούς

Οι μονοκύτταροι οργανισμοί έχουν ένα κύτταρο που βρίσκεται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Άρα ανταλλάσουν ουσίες με αυτό όπως τα κύτταρα:

• με διάχυση, που γίνεται παθητικά, για μικρομοριακές ουσίες
• με ενδοκυττάρωση και εξωκυττάρωση που γίνεται με δαπάνη ενέργειας για μεγαλομοριακές ουσίες.

Πχ στην αμοιβάδα η είσοδος μεγαλομοριακών ουσιών (τροφής) γίνεται με τα ψευδοπόδια και κλείνεται σε ένα κυστίδιο (ενδοκυττάρωση και μάλιστα φαγοκυττάρωση)