Μάθημα : Η οργάνωση της ζωής - Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Σήμερα γνωρίζουμε ότι το κύτταρο είναι η μικρότερη μονάδα που μπορεί να τρέφεται, να αναπνέει, να αναπαράγεται κτλ., να εμφανίζει δηλαδή τα χαρακτηριστικά της ζωής. Δηλαδή,

• κύτταρο: Η βασική δομική και λειτουργική μονάδα των οργανισμών.

• Οι οργανισμοί ανάλογα με τον αριθμό κυττάρων τους μπορεί να είναι:

1. μονοκύτταροι: Αποτελούνται από ένα μόνο κύτταρο που κάνει όλες τις λειτουργίες. Είναι ορατοί μόνο με μικροσκόπιο (πχ βακτήρια, πρωτόζωα)
2. πολυκύτταροι: Αποτελούνται από πολλά κύτταρα, εξειδικευμένα να κάνουν διαφορετικές λειτουργίες, που όμως συνεργάζονται και συντονίζουν τη δράση τους (πχ φυτά και ζώα).

• τα κύτταρα μπορεί να είναι:

1. προκαρυωτικά: χωρίς οργανωμένο πυρήνα
2. ευκαρυωτικά: διαθέτουν οργανωμένο πυρήνα και μπορεί να είναι φυτικά ή ζωικά.

ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Όλα τα κύτταρα δεν είναι ίδια μεταξύ τους. Διαφέρουν στο σχήμα, στο μέγεθος και σε ορισμένες λειτουργίες. Παρά τις διαφορές αυτές, η εσωτερική οργάνωση και οι βασικές λειτουργίες των κυττάρων παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες. Όλα τα ευκαρυωτικά κύτταρα έχουν την εξής εσωτερική οργάνωση:

• Πλασματική μεμβράνη: Περιβάλλει το κύτταρο και ελέγχει ποιες ουσίες εισέρχονται και εξέρχονται.

• Πυρήνας: Περιέχει το γενετικό υλικό (DNA) που έχει αποθηκευμένες τις πληροφορίες για τη δομή και λειτουργία των κυττάρων.

• Κυτταρόπλασμα: Ζελατινώδης μάζα που γεμίζει τον χώρο μεταξύ πλασματικής μεμβράνης και πυρήνα και διαθέτει πολλά οργανίδια. Μέσα στα οργανίδια αλλά και στο κυτταρόπλασμα γίνονται πολλές λειτουργίες.

• Μιτοχόνδρια: Συνδέονται με τη διαδικασία της αναπνοής. Σε αυτά παράγεται ενέργεια για τις ανάγκες του κυττάρου.

• Ριβοσώματα: Σφαιρικοί σχηματισμοί στους οποίους γίνεται σύνθεση πρωτεΐνών.

στα φυτικά κύτταρα εκτός από τα παραπάνω οργανίδια υπάρχουν επιπλέον:

• χλωροπλάστες: Κάνουν φωτοσύνθεση. Βρίσκονται μόνο στα φυτικά κύτταρα που βρίσκονται στα πράσινα μέρη των φυτών. Περιέχουν μια πράσινη χρωστική, την χλωροφύλλη, που δεσμεύει την ηλιακή ενέργεια κατά τη φωτοσύνθεση.

• χυμοτόπιο: Αποθήκες νερού, αλάτων και άλλων ουσιών του φυτικού κυττάρου.

• κυτταρικό τοίχωμα. Περιβάλλει την πλασματική μεμβράνη των φυτικών κυττάρων και ο ρόλος του είναι να προστατεύει και να στηρίζει το κύτταρο. Αποτελείται κυρίως από κυτταρίνη.

ΔΗΛΑΔΗ