Μάθημα : Διατήρηση και συνέχεια της ζωής - Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Χαρακτηριστικά

Κληρονομικότητα: Η μεταβίβαση των γενετικών χαρακτηριστικών από τους γονείς στους απογόνους.

• Τα χαρακτηριστικά μας καθορίζονται από τα αλληλόμορφα γονίδια που βρίσκονται στα ομόλογα χρωμοσώματα.
• Για κάθε χαρακτηριστικό μας έχουμε κληρονομήσει ένα αλληλόμορφο από τον πατέρα μας και ένα από τη μητέρα μας. Άρα ως διπλοειδείς οργανισμοί φέρουμε 2 αλληλόμορφα για κάθε ιδιότητα.

Γονότυπος: Το σύνολο των αλληλομόρφων που βρίσκονται σε κάθε κύτταρο ενός οργανισμού (πχ. αν συμβολίσουμε Κ το αλληλόμορφο για καστανά μάτια και το άτομο είναι ομόζυγο για καστανά μάτια, ο γονότυπός του είναι ΚΚ).

Φαινότυπος: το σύνολο των παρατηρούμενων χαρακτηριστικών του οργανισμού (μορφολογικών, ανατομικών, φυσιολογικών κτλ.) Για παράδειγμα ένα άτομο με γονότυπο ΚΚ ή Κκ έχει φαινότυπο «καστανά μάτια»

Πώς κληρονομείται ένα χαρακτηριστικό;

• Κατά τον σχηματισμό γαμετών διαχωρίζονται στη μείωση Ι τα ομόλογα χρωμοσώματα, άρα και τα αλληλόμορφα που αυτά φέρουν. Τελικά σχηματίζονται απλοειδείς γαμέτες με 1 αλληλόμορφο για κάθε ιδιότητα.
• Οι θηλυκοί και αρσενικοί γαμέτες συνδυάζονται με τυχαίο τρόπο κατά τη γονιμοποίηση. Αυτό γίνεται για κάθε νέα κύηση.

Παράδειγμα: μελέτη τρόπου κληρονόμησης χρώματος ματιών

Συμβολισμός:

• Μ το επικρατές αλληλόμορφο για τα καστανά μάτια
• μ το υπολειπόμενο αλληλόμορφο για τα γαλανά

Ομοίως, αν διασταυρωθούν ομόζυγα άτομα που δε διαφέρουν ως προς την/τις ιδιότητα/ες που μελετάμε, οι απόγονοι πάλι θα είναι ομοιόμορφοι μεταξύ τους. Δηλ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 1: Όταν διασταυρώνονται ομόζυγα άτομα που είναι ίδια ή διαφέρουν μεταξύ τους ως προς μια ή περισσότερες ιδιότητες τότε οι απόγονοί τους είναι όλοι ομοιόμορφοι μεταξύ τους ως προς τις ιδιότητες αυτές.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 2: Όταν διασταυρώνονται ετερόζυγα άτομα, τότε επανεμφανίζουν στους απογόνους τους τις ιδιότητες των γονέων τους, με καθορισμένη αναλογία.

Στα παραπάνω συμπεράσματα κατέληξε ο Μέντελ, ένας Αυστριακός μοναχός. Ο Μέντελ χρησιμοποίησε για τα πειράματά του το μοσχομπίζελο, οι νόμοι όμως στους οποίους κατέληξε ισχύουν για όλους τους διπλοειδείς οργανισμούς. Οι νόμοι αυτοί αναφέρουν:

• Όταν διασταυρώνονται ομόζυγα άτομα που είναι ίδια ή διαφέρουν μεταξύ τους ως προς μια ή περισσότερες ιδιότητες τότε οι απόγονοί τους είναι όλοι ομοιόμορφοι μεταξύ τους ως προς τις ιδιότητες αυτές.
• Όταν διασταυρώνονται ετερόζυγα άτομα, τότε επανεμφανίζουν στους απογόνους τους τις ιδιότητες των γονέων τους, με καθορισμένη αναλογία.