Μάθημα : Διατήρηση και συνέχεια της ζωής - Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

• Για όλα τα δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των οργανισμών υπεύθυνες είναι οι πρωτεΐνες (αλυσίδες από 20 διαφορετικά αμινοξέα)

• η δράση κάθε πρωτεΐνης εξαρτάται από τον αριθμό και τη σειρά των αμινοξέων που περιέχει.

• Η σειρά των αμινοξέων καθορίζεται από το γενετικό υλικό (DNA) και συγκεκριμένα τα γονίδια

• Γονίδιο: Τμήμα του DNA που περιέχει την πληροφορία για τη σύνθεση μιας αλυσίδας αμινοξέων (πρωτεΐνης)

• Πώς χωράει DNA περίπου 2m στον πυρήνα που έχει διάμετρο 10μm ; 

• σχηματίζει συμπαγείς δομές, τα χρωμοσώματα

• χρωμοσώματα: δομές στον πυρήνα των ευκαρυωτικών κυττάρων από DNA τυλιγμένο γύρω από πρωτεΐνες. Ο αριθμός και το σχήμα τους είναι χαρακτηριστικά για κάθε είδος οργανισμού

• Ο άνθρωπος έχει σε κάθε σωματικό του κύτταρο 46 χρωμοσώματα, ανά 2 όμοια (ομόλογα χρωμοσώματα)

• Ομόλογα χρωμοσώματα: Ζευγάρι χρωμοσωμάτων με ίδια μορφολογία (μέγεθος και σχήμα), που περιέχουν την ίδια σειρά γονιδίων, που ελέγχουν τις ίδιες ιδιότητες με διαφορετικό, ενδεχομένως, τρόπο. Το ένα είναι μητρικής και το άλλο πατρικής προέλευσης                

• Για να μελετήσουμε τα χρωμοσώματα φτιάχνουμε καρυότυπο.

• Καρυότυπος: Η απεικόνιση όλων των χρωμοσωμάτων ενός κυττάρου σε ζεύγη (αν το κύτταρο είναι διπλοειδές) και κατά ελαττούμενο μέγεθος.

Από τη σύγκριση των χρωμοσωμάτων ενός αρσενικού κι ενός θηλυού ατόμου στον άνθρωπο φαίνεται ότι τα 22 ζεύγη είναι ίδια στα δύο φύλα, ενώ το ένα ζεύγος διαφέρει.

• Ο φυλοκαθορισμός στον άνθρωπο και σε μερικά άλλα είδη γίνεται με βάση το χρωμόσωμα Υ:

• παρουσία Υ =>  αρσενικό,  
• απουσία Υ =>  θηλυκό

Τα παραπάνω μπορείτε να τα παρακολουθήσετε και σε μορφή παρουσίασης στο παρακάτω βίντεο:

Παρουσίαση ενότητας "το γενετικό υλικό οργανώνεται σε χρωμοσώματα"

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΥ:

• για το είδος του οργανισμού από τον αριθμό και το σχήμα των χρωμοσωμάτων
• για το αν είναι διπλοειδής ή απλοειδής από το αν έχει σε ζεύγη ή όχι τα χρωμοσώματά του
• για το φύλο από την παρουσία ή απουσία του Υ
• για το αν υπάρχουν χρωμοσωμικές ανωμαλίες (μεταλλάξεις) στον αριθμό ή τη δομή των χρωμοσωμάτων