Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στον Κινηματογράφο:

α) 1917 (2019)

6 Aπριλίου 1917, ο Ά Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκεται ήδη στον τρίτο του χρόνο. Πρώτη εικόνα της ταινίας αυτή ενός ανθισμένου λιβαδιού μιας λαμπρής από φως ημέρας. Έρχεται στο μυαλό το δίστιχο του Σολωμού από τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους»: «Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη / Κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα». Όπως σε αυτούς, έτσι και στο «1917», ο πόλεμος αντιδιαστέλλεται με την άνοιξη και ταυτόχρονα κατοικεί μέσα της. Μετά το κάδρο της εξοχής η κάμερα κινείται για να μας δείξει δυο Βρετανούς στρατιώτες ξαπλωμένους ανάμεσα στα λουλούδια. Ένα πόδι τους ξυπνά και τους κλωτσά, έχουν εντολές να επιστρέψουν στα χαρακώματα για να συναντηθούν με έναν στρατηγό. Η κάμερα συνεχίζει να κινείται καθώς σηκώνονται και να τους ακολουθεί σε ένα μονοπλάνο, που μοιάζει να διαρκεί ολόκληρη την ταινία. Καθώς οι δυο τους περπατάνε, συζητάνε και φτάνουν στα χαρακώματα, το φως του ορίζοντα έχει ήδη αλλάξει κι η λαμπρότητα έχει αντικατασταθεί από μουντάδα, ωσάν τα τεκταινόμενα στη γη να επηρεάζουν το χρώμα του ουρανού.

Ο στρατηγός έχει να τους αναθέσει μια αποστολή. Οι Γερμανοί έχουν έξαφνα οπισθοχωρήσει μαζικά και σε ένα άλλο σημείο του μετώπου ένας Συνταγματάρχης είναι έτοιμος να επιτεθεί το επόμενο πρωί. Αεροφωτογραφίες όμως δείχνουν ότι αυτή η οπισθοχώρηση είναι εσκεμμένη, ότι οι Γερμανοί έχουν ανασυνταχθεί και ότι αν όντως λάβει χώρα η επίθεση, 1600 άντρες θα πέσουν σε μια παγίδα και θα οδηγηθούν σε βέβαιο μακελειό. Ανάμεσα στους άντρες αυτούς και ο αδελφός ενός εκ των δύο στρατιωτών. Η αποστολή είναι απλή αλλά και εξαιρετικά επικίνδυνη. Οι τηλεφωνικές γραμμές είναι κομμένες και ο Συνταγματάρχης δεν μπορεί να ειδοποιηθεί να μην πραγματοποιήσει την επίθεση αλλιώς, παρά μόνον αν οι δύο άντρες κατορθώσουν και διασχίζοντας το μέτωπο φτάσουν μέσα σε λίγες ώρες εκεί και τον ενημερώσουν.

Το «1917» δεν κρύβει ότι είναι σινεμά, ο ρεαλισμός του είναι ένας μετα-ρεαλισμός, μας πετάει μαζί με τους ήρωές του μέσα στην πραγματικότητα του πολέμου αναπαριστώντας την όσο πιο πιστά μπορεί, μην προσπαθώντας να μας κάνει να πιστέψουμε ότι βρισκόμαστε στα αλήθεια σε έναν πόλεμο και να ξεχάσουμε ότι παρακολουθούμε σινεμά, αλλά προσπαθώντας και πετυχαίνοντας να μας δείξει ότι το σινεμά παραμένει μια τέχνη, η οποία έχει ακόμα απεριόριστες δυνατότητες να μας εκπλήσσει, να μας ταράζει, να μας ανοίγει τα μάτια και την καρδιά. Το «1917» δεν θα μπορούσε να είναι θεατρικό έργο ή βιβλίο, το «1917» θα μπορούσε να είναι μόνο σινεμά. Και είναι μεγάλο σινεμά.

β) Στο Δυτικό Μέτωπο (Westfront 1918) (1930)

Η ταινία βασίζεται στο μυθιστόρημα “Vier von der Infanterie” (Οι τέσσερις του πεζικού) του συγγραφέα Ernst Johannsen και περιγράφει την ιστορία τεσσάρων στρατιωτών που πολεμούν στο γαλλικό μέτωπο κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

γ) Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο (All Quiet on the Western Front) (1930) (β΄πραγωγή 1979)

Στις 21 Απριλίου του 1930, κυκλοφόρησε στην Αμερική το φιλμ του Lewis Milestone, Ουδέν νεότερον από το δυτικό μέτωπο (All Quiet on the Western Front), το αυτό κινηματογραφικό αντιπολεμικό έργο του 1930 είναι βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ. Την χρονιά κυκλοφορίας του βραβεύτηκε με το Όσκαρ για την καλύτερη ταινία, και είναι μια από τις πιο γνωστές αντιπολεμικές κινηματογραφικές ταινίες...

Η δράση της ταινίας τοποθετείται στη Γερμανία στις αρχές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ακολουθεί την πορεία του νεαρού στρατιώτη Πάουλ Μπάουμερ, που μαζί με μια παρέα συμμαθητών του βρέθηκε από τα θρανία της σχολικής τάξης στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Μαζί, οι νεαροί στρατιώτες της γερμανικής Σιδηράς Νεολαίας, θα βιώσουν τη φρικαλεότητα του πολέμου, την ωμότητα των πολεμικών συγκρούσεων στο πεδίο της μάχης, τη διάψευση των προσδοκιών τους και την προδοσία, ως αναλώσιμα πιόνια ενός πολέμου που δεν καταλαβαίνουν.

δ) Καλά Χριστούγεννα (Joyeux Noël) (2005) 

Τα πρώτα Χριστούγεννα από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τον χειμώνα του 1914, περισσότεροι από ένα εκατ. στρατιώτες, αψηφώντας τις εντολές των ανωτέρων τους, εγκατέλειψαν τα χαρακώματα και ανταλλάσσοντας ευχές γιόρτασαν με τον εχθρό, παίζοντας ποδόσφαιρο σε μια αυθόρμητη εκεχειρία που έμεινε στην παγκόσμια ιστορία.

Την παραμονή των Χριστουγέννων, άνδρες του βρετανικού στρατού άκουσαν τους Γερμανούς να τραγουδούν τα κάλαντα και είδαν φανάρια και μικρά έλατα στα χαρακώματα τους. Τα μηνύματα άρχισαν να περνούν σε όλους τους στρατιώτες, με την επόμενη ημέρα να βρίσκει Βρετανούς και Γερμανούς να ανταλλάξουν δώρα, να βγάζουν φωτογραφίες, να θάβουν τους νεκρούς τους και να παίζουν έναν αγώνα ποδοσφαίρου για να γιορτάσουν την εκεχειρία που μόνοι τους αποφάσισαν.

α) Φθινόπωρο 1917: Σπάνιο ντοκιμαντερ από τα κινηματογραφικά επίκαιρα του γαλλικού στρατού.

β) Μοναδικές φωτογραφίες από τη Φωτογραφική Υπηρεσία του Γαλλικού Στρατού (Καστοριά, Μάρτιος 1917)

Αρχείο Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού: http://www2.culture.gouv.fr/

Η Συνθήκη των Βερσαλίων:

Η Συνθήκη των Σεβρών:

Άσκηση στην Ενότητα 32: https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=959862