Μάθημα : Χημεία Α' Λυκείου

Αριθμός Οξείδωσης ενός ιόντος είναι το πραγματικό φορτίο του ιόντος. (Βλέπε 2η ενότητα: Μονοατομικά ιόντα). 

Αριθμός Οξείδωσης ενός ατόμου είναι το φορτίο (φαινομενικό-υποθετικό) που αποκτά το άτομο αν τα κοινά ηλεκτρόνια των ομοιοπολικών δεσμών τα "χαρίσουμε" στο πιο ηλεκτραρνητικό κάθε φορά άτομο.

Ερώτηση: Και ποιο είναι κάθε φορά το πιο ηλεκτραρνητικό άτομο;

Απάντηση: Η ηλεκτραρνητικότητα  αυξάνεται στον Περιοδικό Πίνακα γενικά προς τα δεξιά και προς τα πάνω. Άρα το F είναι το πιο ηλεκτραρνητικό αμέταλλο. Μπορείτε να θυμάστε και λίγο τη σειρά: F,  O,  N ............. H.  Όπως λέμε:  Φωνηηηηή.......

Ερώτηση: Και τώρα εγώ πρέπει να αποστηθίσω όλους τους αριθμούς οξείδωσης;

Απάντηση: Φυσικά όχι. Θα αφήσουμε την παπαγαλία για άλλα μαθήματα. Θα διαβάσουμε καλά τους κανόνες του βιβλίου μας για την εύρεση του αριθμού οξείδωσης.   Καλά θα πει,  μέχρι να τους κατανοήσουμε πλήρως. Κι αν δεν καταλαβαίνουμε και κάτι, γι αυτό υπάρχει κι ο καθηγητής για να τον ρωτάμε. 

Θα ξαναδιαβάσουμε την 2η  ενότητα. Και θα μάθουμε επιπλέον ότι ο Ag έχει αριθμό οξείδωσης στις ενώσεις του +1 όπως τα αλκάλια, ενώ ο Zn μοιάζει στον αριθμό οξείδωσης με τις αλκαλικές γαίες και έχει +2. 

Να προσέξουμε λίγο στο υδρογόνο.  Επειδή είναι τελευταίο στη σειρά ηλεκτραρνητικότητας με όποιο αμέταλλο κι αν ενωθεί θα φαίνεται ότι χάνει το ηλεκτρόνιό του, οπότε θα έχει αριθμό οξείδωσης +1. Αν όμως κάνει ετεροπολικό δεσμό με μέταλλο τότε θα γίνεται προφανώς ανιόν και θα έχει αριθμό οξείδωσης (πραγματικό πια φορτίο) -1.

Επίσης να προσέξουμε και όλα τα άλλα αμέταλλα. Τα φορτία που μάθαμε στην 2η ενότητα είναι τα πραγματικά τους φορτία όταν μετατρέπονται σε ανιόντα.  Όταν όμως κάνουν ομοιοπολικούς δεσμούς με άλλα αμέταλλα τα πράγματα μπορεί να αλλάζουν πολύ. Για παράδειγμα το θείο  όταν γίνεται μονοατομικό ιόν έχει αριθμό οξείδωσης (πραγματικό φορτίο)  -2.  Στην μοριακή όμως ένωση H₂SO₄  ο αριθμός οξείδωσής του είναι (φαινομενικό φορτίο) +6 !!!!!!!!!!!!!

Εξαιρείται το φθόριο που σε όλες του τις ενώσεις έχει, ανεξάρτητα από το είδος του δεσμού, αριθμό οξείδωσης  -1, αφού είναι πρώτο στη σειρά ηλεκτραρνητικότητας και τους νικάει όλους. (Όπως και ο Ολυμπιακός).

Άσκήσεις:

1. Να βρείτε τον αριθμό οξείδωσης καθενός στοιχείου στις παρακάτω ουσίες: 

Η₂    NaCl     HCl       H₂O    NH₃      CH₄       CaSO₄     NaHSO₃     O₃     NaH 

2.  Να βρείτε τον αριθμό οξείδωσης καθενός στοιχείου σε πέντε πολυατομικά ιόντα, που εσείς θα διαλέξετε από την 4η ενότητα.