Ηλεκτρονική Σχολική Τάξη (η-Τάξη) | ΧΗΜΕΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΧΗΜΕΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

EL1207112 - ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ενότητες - Ονοματολογία

Θεματικές Ενότητες

Ονοματολογία

Αριθμός Οξείδωσης Ορισμός, συμβολισμός και ταξιν...

Χημικοί τύποι ενώσεων, το λεξιλόγιο της χημείας.

Οι χημικοί τύποι αποτελούν τα σύμβολα των χημικών ενώσεων. Οι χημικοί τύποι διακρίνονται σε διάφορα είδη ανάλογα με τις πληροφορίες που δίνουν για τις ενώσεις τις οποίες συμβολίζουν. Οι μοριακοί τύποι, που χρησιμοποιούνται συνήθως στην ανόργανη χημεία, μας δείχνουν:

1. από ποια στοιχεία αποτελείται η ένωση
2. τον ακριβή αριθμό των ατόμων στο μόριο της ένωσης

Για παράδειγμα, στο νερό, Η₂Ο, ο μοριακός τύπος μας δείχνει ότι η ένωση αποτελείται από δύο στοιχεία, το υδρογόνο και το οξυγόνο και ότι το μόριο αποτελείται από δύο άτομα Η και ένα άτομο Ο.

Ομοίως ο μοριακός τύπος SO₂ μας πληροφορεί ότι η ένωση αποτελείται από δύο στοιχεία, και ότι το μόριο SO₂ αποτελείται από ένα άτομο S και δύο άτομα O.

Γραφή μοριακών τύπων ανόργανων χημικών ενώσεων

Μία ανόργανη ένωση αποτελείται από ένα θετικό τμήμα και ένα αρνητικό τμήμα που συνδυάζονται μεταξύ τους, ώστε να προκύψει μία ένωση χωρίς φορτίο.

Έστω η ένωση ΑΒ

Το πρώτο μέρος Α, έχει θετικό αριθμό οξείδωσης (ή θετικό φορτίο), ενώ το δεύτερο τμήμα Β έχει αριθμό αρνητικό αριθμό οξείδωσης (ή αρνητικό φορτίο).

Έστω η ένωση Α_yΒ_x

Το πρώτο μέρος Α, έχει θετικό αριθμό οξείδωσης (ή θετικό φορτίο), ενώ το δεύτερο τμήμα Β έχει αρνητικό αριθμό οξείδωσης (ή αρνητικό φορτίο). Πως προκύπτουν όμως οι δείκτες Α_yΒ_x;

Το Α, έχει θετικό αριθμό οξείδωσης x, και γράφεται Α^x+

Το B, έχει αρνητικό αριθμό οξείδωσης y, και γράφεται B^y-

Για να γράψω τον Μοριακό Τύπο κάνω το εξής:

Α^x+B^y-

		Α_yB_x
ο εκθέτης x του A γίνεται δείκτης στο B	και ο εκθέτης y του B γίνεται δείκτης στο A	με τελικό αποτέλεσμα

Με αυτόν τον τρόπο προκύπτει μια ένωση χωρίς φορτίο.

α. αν κάποιος δείκτης είναι 1, τότε αυτός παραλείπεται.

Ca²⁺και Br^1-

CaBr₂

β. αν ο λόγος y:x απλοποιείται, τότε προηγείται απλοποίηση πριν από τη γραφή του μοριακού τύπου.

Ca²⁺ O^2-

Ca²⁺ O^2-	Ca₂O₂		CaO
Βήμα 1	Βήμα 2	Βήμα 3	Βήμα 4

^{Σε κάποιες περιπτώσεις δεν ισχύει η απλοποίηση όπως π.χ.στο μόριο του υπεροξειδίου του υδρογόνου,}^{που αποτελείται από δύο άτομα Η και δύο άτομα Ο και ο μοριακός τύπος είναι Η₂Ο₂}

Στην περίπτωση πολυατομικού ιόντος ο δείκτης που αντιστοιχεί μπαίνει σε παρένθεση,

Al³⁺και SΟ₄^2-

Al³⁺ SO₄^2-	Al₂ (SO₄)₃
Βήμα 1	Βήμα 2

εκτός αν υπάρχει απλοποίηση και μένει δείκτης 1 που παραλείπεται, οπότε φεύγει και η παρένθεση.

Ba²⁺και SΟ₄^2-

Ba²⁺ SO₄^2-	Ba₂ (SO₄)₂		BaSO₄
Βήμα 1	Βήμα 2	Βήμα 3	Βήμα 4

Συνοπτικά για να γράψω ένα Μοριακό Τύπο (Μ.Τ.) κάνω τα εξής:

Γράφω πρώτα το θετικό και μετά το αρνητικό κομμάτι της ένωσης.

Βάζω τους κατάλληλους δείκτες για να εξισορροπήσω τα φορτία.

Κάνω απλοποιήσεις εάν χρειαστεί.

On Line Ερωτήσεις

Ασκήσεις

Άσκηση κατανόησης στην Γραφή Μοριακών Τύπων

7 Ερωτήσεις Σωστού – Λάθους

Οι τύποι των ιόντων και οι ονομασίες τους

Οι ονομασίες και οι συμβολισμοί των κυριότερων μονοατομικών ιόντων

Οι ονομασίες και οι συμβολισμοί των κυριότερων πολυατομικών ιόντων

Οι ονομασίες και οι συμβολισμοί των κυριότερων πολυατομικών ιόντων ταξινομημένες ανάλογα με την κατάληξη

-ικό

-ώδες

ClO₃^-, BrO₃^- , IO₃^- Χλωρικό, Βρωμικό, Ιωδικό

NO₃^-Νιτρικό

CO₃²^- , SiO₃^2- Ανθρακικό, Πυριτικό

SO₄²^- Θειικό

PO₄³^- Φωσφορικό

ClO₂^-, BrO₂^- , IO₂^- Χλωριώδες, Βρωμιώδες, Ιωδιώδες

NO₂^-Νιτρώδες

SO₃²^- Θειώδες

PO₃³^- Φωσφορώδες

υπερ ..... ικό

υπό .... ώδες

ClO₄^-, BrO₄^- , IO₄^-

υπερχλωρικό, υπέρβρωμικό, υπέριωδικό

ClO^-, BrO^- , IO^-

υποχλωριώδες, υποβρωμιώδες, υποιώδες

Όξινα ιόντα

HCO₃^- Όξινο Ανθρακικό

HSO₄^- Όξινο Θειικό

HSO₃^- Όξινο Θειώδες

HPO₄²^- Όξινο Φωσφορικό

H₂PO₄^- Δισόξινο Φωσφορικό

HS^- Όξινο Θειούχο

Ονοματολογία ανόργανων χημικών ενώσεων

Η ονοματολογία μιας ένωσης ΑΒ αποτελείται από τον συνδυασμό των ονομάτων των δύο τμημάτων (Α, Β) της ένωσης. Στην Ελλάδα, οι ενώσεις διαβάζονται αντίθετα από ότι γράφονται. Δηλαδή, το δεύτερο τμήμα της ένωσης διαβάζεται πρώτο και το πρώτο τμήμα αυτής δεύτερο.

Η βασική ονοματολογία περιλαμβάνει τις ονομασίες των οξέων, των βάσεων, των οξειδίων και των αλάτων.

Ονοματολογία οξέων.

Τα οξέα είναι ομοιοπολικές ενώσεις του Η με άλλα άτομα ή πολυατομικά ιόντα και στα οποία το Η αναγράφεται πρώτο.

Αν το οξύ δεν περιέχει οξυγόνο τότε το οξύ ονομάζεται με το πρόθεμα υδρο- ακολουθούμενο από το όνομα του άλλου τμήματος.

π.χ. HCl - Υδροχλώριο, HBr - Υδροβρώμιο, H₂S - Υδρόθειο

Αν στο οξύ συμμετέχει πολυατομικό ιόν τότε το

οξύ ονομάζεται με βάση το σωματίδιο αυτό και την λέξη οξύ

π.χ. ΗΝΟ₃ - Νιτρικό οξύ, Η₃ΡΟ₄ - Φωσφορικό οξύ, Η₂SO₄ -Θειικό οξύ

Ονοματολογία βάσεων.

Βάσεις είναι ενώσεις της μορφής Μ(ΟΗ)_x, όπου M μέταλλο και x ο Α.Ο. του μετάλλου. Οι ενώσεις αυτές ονομάζονται υδροξείδια των μετάλλων.

NaΟΗ - Υδροξείδιο του Νατρίου, Ca(OH)₂ - Υδροξείδιο του ασβεστίου.

Στην περίπτωση που το μέταλλο έχει περισσότερους Α.Ο. στο τέλος της ονομασίας παρατίθεται σε παρένθεση ο Α.Ο. του μετάλλου με λατινική αρίθμηση.

π.χ. η βάση Fe(OH)₃ ονομάζεται ως υδροξείδιο του σιδήρου (ΙΙΙ) και η βάση Fe(OH)₂ ονομάζεται ως υδροξείδιο του σιδήρου (ΙΙ)

Ονοματολογία οξειδίων.

Ως οξείδια θεωρούνται ενώσεις ενός στοιχείου με το οξυγόνο, π.χ. CaO, Al₂O₃

Ονομάζονται ως οξείδιο του στοιχείου, π.χ. CaO - Οξείδιο του Ασβεστίου, Οξείδιο του Αργιλίου Al₂O₃

Αν το μέταλλο έχει περισσότερους Α.Ο. στο τέλος της ονομασίας παρατίθεται ο Α.Ο. του στοιχείου σε παρένθεση με λατινική αρίθμηση.

π.χ. το οξείδιο Fe₂Ο₃ ονομάζεται ως οξείδιο του σιδήρου (ΙΙΙ) και το οξείδιο FeΟ ονομάζεται ως υδροξείδιο του σιδήρου (ΙΙ)

Τα οξείδια αυτά ονομάζονται και με το πρόθεμα δι-, τρι- κτλ., ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων οξυγόνου στο μοριακό τους τύπο, π.χ. το οξείδιο Fe₂O₃ ονομάζεται και τριοξείδιο του Σιδήρου.

Τα προθέματα χρησιμοποιούνται στα οξείδια των αμετάλλων που συνήθως έχουν παραπάνω από ένα οξείδιο.

π.χ. SO₂ – Διοξείδιο του Θείου, SO₃ - Τριοξείδιο του Θείου, NO – Μονοξείδιο του Αζώτου, N₂O₃ – Τριοξείδιο του Αζώτου, N₂O₅– Πεντοξείδιο του Αζώτου

Ονοματολογία αλάτων.

Τα άλατα είναι ιοντικές ενώσεις στις οποία το θετικό τμήμα είναι μέταλλο ή το ΝΗ₄⁺και το αρνητικό τμήμα αμέταλλο ή πολυατομικό ιόν με αρνητικό φορτίο.

Τα άλατα διαβάζονται αντίθετα από ότι γράφονται. Δηλαδή, το δεύτερο τμήμα της ένωσης διαβάζεται πρώτο και το πρώτο τμήμα αυτής δεύτερο.

π.χ. NaCl - Χλωριούχο Νάτριο, CaBr₂ - Βρωμιούχο Ασβέστιο, NaNO₃ - Νιτρικό Νάτριο.

π.χ. FeCl₃ – Χλωριούχος Σίδηρος (ΙΙΙ), FeCl₂ – Χλωριούχος Σίδηρος (ΙΙ)

Τα άλατα αυτά ονομάζονται και με το πρόθεμα δι-, τρι- κτλ.

π.χ. FeCl₃ – Τριχλωριούχος Σίδηρος, FeCl₂ – Διχλωριούχος Σίδηρος

Άλλες ανόργανες ενώσεις

Άλλες ανόργανες ενώσεις που δεν ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες ονομάζονται με ανάλογο τρόπο, π.χ. η ένωση PCl₅ονομάζεται πενταχλωριούχος φωσφόρος. Είναι συνήθως ομοιοπολικές ενώσεις μεταξύ των αμετάλλων.

Οι ενώσεις του υδρογόνου με μέταλλα ονομάζονται ως υδρίδια του μετάλλου, π.χ. η ένωση NaH ονομάζεται ως υδρίδιο του νατρίου.

Διαδραστική εκπαιδευτική εφαρμογή ⁽¹⁾

1) Πηγή Φωτόδεντρο

Τα (*) απαιτούν ενεργοποιημένο Adobe Flash Playe

On Line Ερωτήσεις

Ασκήσεις

Για Δυνατούς Λύτες

10 Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής στους κανόνες της Ονοματολογίας

On Line QUIZ

17 Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής εύρεσης του Σωστού Μοριακού Τύπου από το όνομα της ένωσης

20 Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής εύρεσης του Σωστού Ονόματος από τον Μοριακό Τύπο

On Line Ερωτήσεις σε Hot Potatoes

19 Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής εύρεσης του Σωστού Ονόματος από τον Μοριακό Τύπο

18 Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής εύρεσης του Σωστού Μοριακού Τύπου από το όνομα της ένωσης

36 Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής εύρεσης του Σωστού Μοριακού Τύπου από το όνομα της ένωσης

Η θεωρία της ενότητας σε αρχείο για εκτύπωση

Έγγραφα

Ονοματολογία.pdf

Μετάβαση σε:

Μάθημα : ΧΗΜΕΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Κωδικός : EL1207112

ΧΗΜΕΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Θεματικές Ενότητες

Ονοματολογία