Μάθημα : ΓΚΙΑΤΑ- Γ- ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Το χαϊκού είναι ποιητική μορφή, που εμφανίστηκε στην Ιαπωνία το δέκατο έβδομο αιώνα και υιοθετήθηκε στην Ευρώπη (και ακολούθως στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο) στις αρχές του εικοστού, καθώς έδινε μια ενδιαφέρουσα λύση στην αναζήτηση της αποσπασματικότητας αλλά και της ανανέωσης της μορφικής πειθαρχίας ύστερα από την επικράτηση του ελεύθερου στίχου. Ένα από τα περισσότερο γνωστά αυθεντικά δείγματα του είδους ανήκει στον Basho (1644-1694) και έχει ως εξής:

παλιά λίμνη

ένας βάτραχος μέσα πηδά

ήχος νερού

Στην αυθεντική τους εκδοχή, τα χαϊκού αποτελούνται από 17 συλλαβές σε ενιαίο στίχο. Στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία, ωστόσο, συνηθίζεται η διαίρεση του στίχου σε τρεις ανομοιοκατάληκτους στίχους αντιστοίχως των 5, 7 και 5 συλλαβών, ενίοτε με μικρές αποκλίσεις. H διάθεση είναι λυρική ή χιουμοριστική, ενώ ο τελευταίος στίχος συχνά περιέχει το στοιχείο της έκπληξης.

Ο Γιώργος Σεφέρης άρχισε να πειραματίζεται με τη φόρμα του χαϊκού σε νεαρή ηλικία, το 1929. Τα τρία δείγματα που ανθολογήσαμε αποδίδουν αντιστοίχως τη θραυσματική συνείδηση, το αίσθημα της αποξένωσης και τη δυσφορία του συγγραφέα με τη γραφή. Πρόκειται για χαρακτηριστικές αντιλήψεις της μοντερνιστικής συνείδησης, που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς τις συναντούμε εμβολιασμένες σε μια πειθαρχημένη, παμπάλαιη και εξωτική μορφή.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΧΑΪΚΟΥ

Διαβάζοντας τα παρακάτω δείγματα χαϊκού  από την παγκόσμια λογοτεχνία και αφού δείτε το  απόσπασμα από την κορεάτικη ταινία του Ki-duk Kim "Άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας και άνοιξη..." (2003) μπορείτε να εντοπίσετε ομοιότητες με τα ποιήματα του Σεφέρη; Οι ομοιότητες αφορούν στα εξής θέματα:

 1) φύση,

2) συναισθηματικός κόσμος ποιητή

(θυμίζουμε ότι τα χαϊκού, είναι γιαπωνέζικα τρίστιχα ποιήματα, έχουν το χαρακτηριστικό ενός ευχάριστου ξαφνιάσματος για κάτι οικείο και καθημερινό που λέγεται ήρεμα και ευγενικά, αγγίζοντας τα πράγματα στην ουσία τους. Είναι ποίηση εμπνευσμένη από τη σοφία Ζεν.)

Δείγματα από Παγκόσμια ανθολογία χαϊκού:

Jorge Luis Borges (Αργεντινή) -1

Ήμουν μικρός

δεν ήξερα τότε για θάνατο

ήμουν αθάνατος

Ευχαριστώ

για την τελευταία μέρα

του Σωκράτη

Pablo Neruda (Χιλή) -2

Πόσες βδομάδες

έχει η μέρα; Κι ο μήνας

πόσα χρόνια;

Γιατί η γη

μόλις βγουν οι βιολέτες

μαραζώνει;

Matsuo Basho (Ιαπωνία)-3

Ένα ακόμη χαϊκού!

ξανανθίζουν οι κερασιές

όχι το πρόσωπό μου

Δανάη Στρατηγοπούλου (Ελλάδα)-4

Όσο και να κλαις

μόνο κάτι αδένες

δικαιώνονται

Jorge Carrera Andrade (Εκουαδόρ)-5

Σαλιγκάρι:

ελάχιστη μετρική ταινία

για να μετράει τον αγρό ο Θεός

Dejan Bogojevic (Γιουγκοσλαβία)-6

Σ΄ άλλο νούφαρο

δες ο βάτραχος πήδηξε

μικρό το κρεβάτι του

Martin Berner (Γερμανία)-7

"καυχησιάρικο"

λέει η χιονονιφάδα

στ΄ άσπρο γιασεμί