Μάθημα : ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ

Κωδικός : 3151042243

3151042243  -  ΒΑΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΤΣΑ

Ενότητες - Μάθημα XXXII (32): Ένας πανηγυρικός για τη λογοτεχνία

Μάθημα XXXII (32): Ένας πανηγυρικός για τη λογοτεχνία

Λεξιλόγιο - Μετάφραση - Συντακτική ανάλυση

Ασκήσεις

Συντακτικό: Το γερούνδιο

Έγγραφα
Παρουσίαση: Μάθημα 32

Η παρουσίαση του μαθήματος σε αρχείο pdf

ΜΑΘΗΜΑ 32 (LECTIO ΧΧXII): ΕΝΑΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ)

 

KEIMENO

Λεξιλόγιο

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Pleni omnes sunt libri,

plenae sapientium voces,

plena exemplōrum vetustas;

plenus –a –um= γεμάτος

omnisise= όλος, -η, ο

liber, -bri, αρ= βιβλίο

sapiensntis, αρ= σοφός [μετοχή]

vox –cis, θ= φωνή

exeplum –i=παράδειγμα

vetustas –atis, θ=αρχαιότητα

   Γεμάτα είναι όλα τα βιβλία,

   γεμάτοι οι λόγοι των σοφών,

   γεμάτη η αρχαιότητα

   από παραδείγματα˙

quae iacērent

in tenebris omnia,

nisi litterārum lumen accederet.

 

qui, quae, quod= ο οποίος

iaceo, iacui, -itum, ēre, 2= παραμένω

tenebraearum= σκοτάδι [μόνο πληθ.]

omnis –is –e=όλος

litterae, -arum= τα γράμματα [ετερόσημο, στον εν. = γράμμα αλφαβήτου]

lumen, luminis, ουδ =φως

accedo, -ssi, -ssum, ere, 3= συνοδεύω

   όλα αυτά θα βρίσκονταν

   στο σκοτάδι,

   αν δεν τα συνόδευε

   το φως των γραμμάτων.

Quam multas imagines

fortissimōrum virorum

- non solum ad intuendum,

verum etiam ad imitandum -

scriptōres et Graeci et Latīni

nobis reliquērunt!

 

multus –a –um = πολύς

[παρεθετ. = multi / plures –a/ plurimi]

imago, -ginis, θ= εικόνα

fortis –is –e = γενναίος

vir, viri, αρ =άντρας

intueor, intuitus sum, eri, 2 αποθ.= μιμούμαι

non solum ...verum etiam= όχι μόνο ... αλλά και

imito, 1= μιμούμαι

scriptor, -oris= συγγραφέας

relinquo, -qui, ctum –ere, 3= αφήνω, κληροδοτώ

   Πόσο πολλές εικόνες

   γενναιοτάτων ανδρών

   μας κληροδότησαν οι συγγραφείς

   και οι Έλληνες και οι Λατίνοι –

   όχι μόνο για να τις ατενίζουμε

   αλλά και για να τις μιμούμαστε!

Quas ego,

cupidus bene gerendi

et administrandi  rem publicam,

semper mihi proponēbam.

 

cupidus= αυτός που επιθυμεί

bene (επιρ.)= καλά [melius-optime]

gero, gessi, gestum, -ere, 3= διοικώ

administro, 1=διαχειρίζομαι

res publica= πολιτεία

semper= πάντα

propono, -posui, -nitum. –ere, 3= βάζω μπροστά ως πρότυπο

   Αυτές εγώ,

   επιθυμώντας  να διοικήσω σωστά

   και να διαχειριστώ την πολιτεία,

   τις έβαζα πάντοτε μπροστά μου

   ως παραδείγματα.

Colendo et cogitando

homines excellentes

animum et mentem meam

conformābam.

 

colo, colui, cultum, colere= λατρεύω

cogito, 1= σκέφτομαι

homo, hominis= άνθρωπος

excellens (μονοκατάληκτο, επιθ./γεν. excellentis)= έξοχος

animus –i= ψυχή

mens, mentis, θ. = μυαλό

meusaum= δικός μου

conformo, 1= διαμορφώνω

   Με το να λατρεύω

   και να αναλογίζομαι

   τους έξοχους άνδρες

   διέπλαθα την ψυχή και τον νου μου.

Sic enim

-laudem et honestātem

solum expetendo,

omnes cruciātus corporis

et omnia pericula mortis

parvi esse ducendo-

me pro salūte vestrā

in tot ac tantas dimicatiōnes

obicere potui.

 

sic= έτσι

enim= γιατί

laus, laudis, θ.= έπαινος

honestas, -atis, θ.= τιμή

solum= μόνο [επιρ.]

expeto, -petivi/ii, petitum, -ere, 3= ζητώ, επιδιώκω

cruciatus -us= βάσανα

corpus –oris, ουδ = σώμα

periculum –i= κίνδυνος

mors, mortis, θ.= θάνατος

parvus –a –um= μικρός [παραθ.: minor –us/minimus]

duco, duxi, ductum. –ere= θεωρώ

salus –utis, θ.= σωτηρία

tantus –a –um= τόσος

dimicatio –onis, θ. = αγώνας

obicio, -ieci, -ectum –ere= ρίχνω

possum potui posse= μπορώ

   Γιατί έτσι –

   με το να επιδιώκω δηλαδή

   μόνο τον έπαινο και την τιμή,

   με το να θεωρώ ότι έχουν μικρή αξία

   όλα τα βάσανα του σώματος

    και όλοι οι θανάσιμοι κίνδυνοι

   - μπόρεσα να ριχτώ

   σε τόσους πολλούς

   και τόσο μεγάλους αγώνες

   για τη δική σας σωτηρία.

Συντακτική ανάλυση

Pleni omnes sunt libri: κύρια πρόταση κρίσεως -Οριστική: πραγματικό γεγονός. sunt: ρήμα. libri: υποκείμενο ρ. pleni: κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρ. libri. omnes: επιθετικός προσδ. στο libri.

plenae sapientium voces: κύρια πρόταση κρίσεως - Οριστική: πραγματικό γεγονός. (sunt): ενν. ρήμα. voces: υποκείμενο στο ενν. ρ. sunt. plenae: κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρ. voces. sapientium: γενική υποκειμενική στο voces.

plena exemplorum vetustas: κύρια πρόταση κρίσεως- με Οριστική: δηλώνει το πραγματικό γεγονός. (est): εννοούμενο ρήμα. vetustas: υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος est. plena: κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρήματος vetustas.

quae iacerent in tenebris omnia: κύρια πρόταση κρίσεως - απόδοση στην υποθετική πρόταση («nisi … accederet») που ακολουθεί, εκφέρεται με Υποτακτική Παρατατικού. (Η αντωνυμία quae βρίσκεται  μετά από ισχυρό σημείο στίξης και, εφόσον δεν υπάρχει άλλη κύρια πρόταση στην περίοδο, εισάγει κύρια πρόταση και ισοδυναμεί με τη δεικτική αντωνυμία: ea). iacerent: ρήμα. quae: υποκείμενο ρήματος. omnia: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο quae. in tenebris: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της κατάστασης στο ρήμα iacerent.

nisi litterarum lumen accederet: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό αποφατικό σύνδεσμο nisi. Σχηματίζει, με απόδοση την κύρια πρόταση «quae … omnia», υποθετικό λόγο του αντίθετου του πραγματικού για το παρόν. Συγκεκριμένα, και στην υπόθεση και στην απόδοση έχουμε υποτακτικές παρατατικού (accederet, iacerent). accederet: ρήμα. lumen: υποκείμενο ρήματος. litterarum: γενική υποκειμενική στο lumen.

Quam multas imagines fortissimorum virorum - non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum - scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt!: κύρια επιφωνηματική πρόταση -  Οριστική: πραγματικό γεγονός. reliquerunt: ρήμα. scriptores: υποκείμενο ρήματος. Graeci/ Latini: παραθέσεις στο scriptores. Συνδέονται μεταξύ τους με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο «et». imagines: άμεσο αντικείμενο στο reliquerunt. nobis: έμμεσο αντικείμενο στο reliquerunt. multas: επιθετικός προσδιορισμός στο imagines. virorum: γενική κτητική (ή αντικειμενική) στο imagines. fortissimorum: επιθετικός προσδιορισμός στο virorum. quam: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού, ως επιτατικό του multas. ad intuendum/ad imitandum: εμπρόθετες αιτιατικές του γερουνδίου που δηλώνουν σκοπό στο reliquerunt. Συνδέονται μεταξύ τους αντιθετικά με το αντιθετικό ζεύγος «non solum … verum etiam».

Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam: κύρια πρόταση κρίσεως, Οριστική: πραγματικό γεγονός. ( Η αντωνυμία quas βρίσκεται μετά από ισχυρό σημείο στίξης και, εφόσον δεν υπάρχει άλλη κύρια πρόταση στην περίοδο, εισάγει κύρια πρόταση και ισοδυναμεί με το eas.) proponebam: ρήμα. ego: υποκείμενο ρ. quas: άμεσο αντικείμενο στο proponebam. mihi: έμμεσο αντικείμενο στο proponebam. semper: επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο proponebam. cupidus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο proponebam. Αναφέρεται στο ego. gerendi/ administrandi: (απρόθετες) γενικές του γερουνδίου ως συμπληρώματα στο επίθετο cupidus, γενικές αντικειμενικές. rem publicam: αντικείμενο στα γερούνδια gerendi και administrandi. bene: επιρρηματικός προσδ. τρόπου στα γερούνδια gerendi και administrandi.

Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam: κύρια πρόταση κρίσεως,  Οριστική: πραγματικό γεγονός. conformabam: ρήμα. (ego): εν. υποκείμενο ρ. animum/ mentem: αντικείμενα στο conformabam. meam:  επιθετικός προσδ. στο mentem. colendo/ cogitando: απρόθετες αφαιρετικές του γερουνδίου που δηλώνουν τρόπο στο conformabam. homines: αντικείμενο στα γερούνδια colendo και cogitando. excellentes: επιθετικός προσδιορισμός στο homines.

Sic enim - laudem et honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi esse ducendo - me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potuiκύρια πρόταση κρίσεως, Οριστική: πραγματικό γεγονός. potui: ρήμα.(ego) : ενν. υποκείμενο ρ.  obicere: αντικείμενο ρ., τελικό απαρέμφατο. (ego): εν. υποκείμενο του απαρεμφάτου obicere (ταυτοπροσωπία). me: αντικείμενο στο απαρέμφατο obicere (άμεση αυτοπάθεια). in dimicationes: εμπρόθετος επιρρ. προσδ. εισόδου σε κατάσταση στο απαρέμφατο obicere. tot/ tantas: επιθετικοί προσδ. στο dimicationes.  pro salute: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει υπεράσπιση/σκοπό στο απαρέμφατο obicere. vestra: επιθετικός προσδ. στο salute. sic: επιρρηματικός προσδ. του τρόπου στο potui. expetendo: απρόθετη αφαιρετική του γερουνδίου που δηλώνει τρόπο και λειτουργεί ως επεξήγηση στο sic. laudem/ honestatem: αντικείμενα στο γερούνδιο expetendo.  solum: επιρρηματικός προσδ. του ποσού στο expetendo. ducendo: απρόθετη αφαιρετική του γερουνδίου που δηλώνει τρόπο και λειτουργεί ως επεξήγηση στο sic. esse: αντικείμενο στο γερούνδιο ducendo και ειδικό απαρέμφατο. cruciatus/pericula: υποκείμενα του απαρεμφάτου esse (ετεροπροσωπία). omnes: επιθετικός προσδ. στο cruciatus. corporis: γενική αντικειμενική στο cruciatus. omnia: επιθετικός προσδ. στο pericula. mortis: γενική επεξηγηματική στο pericula. parvi: γενική της αφηρημένης (ηθικής) αξίας στο απαρέμφατο esse.