Μάθημα : ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ
Κωδικός : 3151042243
-
Θεματικές Ενότητες
-
Επανάληψη από την ύλη της Β΄
-
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ (κατά μάθημα)
-
Μάθημα XVI (16): Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία
-
Μάθημα XVII(17): Φόβος μπροστά στο άγνωστο
-
Μάθημα XVIII (18): Ο Ηρακλής στην Ιταλία
-
Μάθημα XIX (19): Η συνωμοσία του Κατιλίνα
-
Μάθημα ΧX (20): Πίσω από τις κουρτίνες, ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
-
Μάθημα XΧΙ (21): Πώς πήρε το όνομά του το Pisaurum
-
Μάθημα XΧΙΙ (22): Προτροπές προς τους Ρωμαίους
-
Μάθημα XΧΙΙΙ (23): Ένας υπέροχος άνθρωπος
-
Μάθημα ΧXΙV (24): Το πάθημα ενός ψεύτη
-
Μάθημα ΧXV (25): Πώς ένα σύκο στάθηκε αφορμή να καταστραφεί η Καρχηδόνα
-
Μάθημα XXVI (26): Ο Γάιος Πλίνιος στέλνει τις ευχές του στον (φίλο του) Μαρκελλίνο
-
Μάθημα XXVII (27): Το πνεύμα ωριμάζει όπως οι καρποί
-
Μάθημα XXVIII (28): Στα ίχνη ενός δραπέτη δούλου
-
Μάθημα XXIX (29): Ο Οκταβιανός, ο παπουτσής και το κοράκι
-
Μάθημα ΧΧΧ (30): Ο Λικίνιος Μουρήνας και τα ήθη της Ανατολής
-
Μάθημα XXXI (31): Η γενναιότητα δεν βγαίνει πάντα σε καλό
-
Μάθημα XXXII (32): Ένας πανηγυρικός για τη λογοτεχνία
-
Μάθημα XXXIII (33): Καιρός για ανασυγκρότηση
-
Μάθημα XXXIV (34): Ο Σκιπίωνας ο Αφρικανός και οι λήσταρχοι
-
Μάθημα XXXI (35): Ο φιλόσοφος μπροστά στα δεινά της εξορίας
-
Μάθημα XXXVI (36): Μια απόπειρα δωροδοκίας
-
Μάθημα XXXVII (37): Η κατάρα των εμφυλίων πολέμων
-
Μάθημα XXXVIII (38): Η μοίρα της Καικιλίας
-
Μάθημα XXXIΧ (39): Ένα πρότυπο ιδανικού ανθρώπου
-
Μάθημα XL (40): Ακλόνητη αποφασιστικότητα μπροστά στις απειλές του δικτάτορα
-
Μάθημα XLI (41): Μίλα για να σε καταλαβαίνουν, όχι για να μιλάς
-
Μάθημα XLII (42): Ο Κικέρωνας και η συνωμοσία του Κατιλίνα
-
Μάθημα XLIII (43): Η οργή της μάνας
-
Επανάληψη από την ύλη της Β΄
Μάθημα ΧXΙV (24): Το πάθημα ενός ψεύτη
Λεξιλόγιο - Μετάφραση - Συντακτική ανάλυση
Ασκήσεις
Γραμματική: Υποτακτική παρακειμένου και υπερσυντέλικου ενεργητικής και παθητικής φωνής
Συντακτικό: Η ακολουθία των χρόνων
ΜΑΘΗΜΑ 24 (LECTIO ΧΧΙV): ΤΟ ΠΑΘΗΜΑ ΕΝΟΣ ΨΕΥΤΗ
KEIMENO |
Λεξιλόγιο |
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ |
Cum P. Cornēlius Nasῑca ad Ennium poētam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. |
cum =όταν (χρον. σύνδ.) ad = σε, προς (+ αιτ. = κίνηση σε τόπο) poeta –ae= ποιητής veni, veni, ventum, -ire, 4= έρχομαι ostium –ii/i= πόρτα quaero, quaesivi, quaesitum, ere, 3= ζητώ ancilla –ae= υπηρέτρια dico, dixi, dictum, -ere, 3= λέω domi= στο σπίτι (γενική =στάση) sentio, sensi, sensum, -ire, 4= καταλαβαίνω ille, illa, illud= εκείνος dominus –i= αφεντικό iussus –us= διαταγή, εντολή is, ea, id=αυτός intus (επιρ.)= μέσα
|
Όταν ο Πόπλιος Κορνήλιος Νασικάς είχε πάει στον Έννιο τον ποιητή και σ’ αυτόν που από την πόρτα ζητούσε τον Έννιο, η υπηρέτρια είχε πει ότι αυτός δεν ήταν στο σπίτι, ο Νασικάς κατάλαβε ότι εκείνη είχε πει αυτό με διαταγή του αφεντικού (της) και ότι εκείνος ήταν μέσα. |
Accipe nunc quid postea Nasῑca fecerit. |
accipio, -cepi, -ceptum, -ere, 3= (λαμβάνω) μαθαίνω nunc (επίρ.)=τώρα quis, quid= ποιος; τι; (ερωτ. αντ.) postea (επιρ.)= μετά, αργότερα facio, feci, factum, facere, 3 (15) = κάνω [προστ.=fac] |
Μάθε τώρα τι έκανε αργότερα ο Νασικάς. |
Paucis post diēbus cum Ennius ad Nasῑcam venisset et eum a ianuā quaereret, exclamāvit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. |
paucus –a, -um= λίγος post=μετά (επίρρημα + αφ. μέτρου ή διαφοράς) dies, diei, αρ.= μέρα cum= όταν (χρον. σύνδ.) venio, veni, ventum, -ire, 4= έρχομαι a(b)= από (+ αφ. =αφετηρία) ianua –ae= πόρτα quaero, quaesivi, -situm, -ere, 3= ζητώ exclamo, 1= φωνάζω se= (αυτοπάθεια) domi= στο σπίτι (γεν. = στάση) etsi= αν και, παρόλο που (εναντιωματικός σύνδεσμος)
|
Μετά από λίγες μέρες, όταν ο Έννιος είχε έρθει στον Νασικά και τον ζητούσε από την πόρτα, ο Νασικάς φώναξε δυνατά ότι δεν ήταν στο σπίτι, αν και ήταν στο σπίτι. |
Tum Ennius indignātus quod Nasῑca tam aperte mentiebātur: “Quid?” inquit “Ego non cognosco vocem tuam?” |
tum (επίρ.)= τότε indignor, indignatus sum, -ari, αποθετικό= αγανακτώ quod= γιατί, επειδή (αιτιολ. συνδ.) tam (επιρ.)= τόσο aperte= ανοιχτά mentior, mentitus sum, mentiri, αποθετικό= λέω ψέματα inquit= είπε (inquam, ελλειπτικό) cognosco, -gnovi, -gnitum, -ere, 3= αναγνωρίζω vox, vocis, θ.= φωνή tuus –a –um= δικός σου |
Τότε ο Έννιος αγανακτισμένος επειδή ο Νασικάς τόσο φανερά ψευδόταν είπε: «Τι (λοιπόν); Εγώ δεν αναγνωρίζω τη φωνή σου;» |
Visne scire quid Nasῑca responderit? |
visne= vis (volo) + ne (ερωτ. μόριο)= μήπως θέλεις; volo, volui, -, velle= θέλω scio, scivi, scitum, -ire, 4 = μαθαίνω quis, quid= ποιος; Τι; respondeo, -ndi, -nsum, ēre, 2= απαντώ |
Μήπως θέλεις να μάθεις τι (του) απάντησε ο Νασικάς; |
“Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?” |
homo, hominis= άνθρωπος impudens ( -ntis)= αναιδής cum= όταν (χρον. συνδ. + υποτακτική= ιστορικός) quaero, quaesivi –situm, -ere, = ζητώ ancilla, ae= υπηρέτρια domi= στο σπίτι (γεν. – στάση) mihi= σε μένα (ego) ipse, ipsa, ipsum= ο ίδιος credo, credidi, -ditum, -ere, 3= πιστεύω |
«Είσαι αναιδής άνθρωπος. Εγώ όταν σε ζητούσα, πίστεψα την υπηρέτριά σου ότι εσύ δεν ήσουν στο σπίτι. Εσύ δεν πιστεύεις εμένα τον ίδιο;» |
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset: δευτερ. Χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στην κύρια (sensit). Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, με υποτακτική υπερσυντελίκου (venisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα της κύριας πρότασης ιστορικού χρόνου (sensit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
Venisset: ρήμα. P. Cornelius Nasica: υποκείμενο. ad Ennium: εμπρόθετος προσδ. της κατεύθυνσης σε πρόσωπο στο ρ. venisset. poetam: παράθεση στο Ennium.
eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse: δευτ. χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στην κύρια (sensit). Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο (cum), γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, με υποτακτική υπερσυντελίκου (dixisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (sensit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
dixisset: ρήμα. ancilla: υποκείμενο του ρ. dixisset. ei3: έμμεσο αντικείμενο του ρ. dixisset, σε δοτική. non esse: άμεσο αντικείμενο του ρ. dixisset και ειδικό απαρέμφατο. eum: υποκείμενο στο non esse (ετεροπροσωπία). domi: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο απαρέμφατο non esse. quaerenti: επιθετική/αναφορική μετοχή συνημμένη στο ei στο οποίο λειτουργεί ως επιθετικός προσδ. Δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν. (Ανάλυση: qui ab ostio quaerebat Ennium). Ennium: αντικείμενο της μετοχής quaerenti. ab ostio: εμπρόθετος προσδ. της στάσης σε τόπο στη μετοχή quaerenti.
Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse: κύρια πρόταση κρίσεως που εκφέρεται με οριστική παρακειμένου (sensit) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
sensit: ρήμα. Nasica: υποκείμενο του ρήματος sensit. dixisse, esse: αντικείμενα του ρ. sensit και ειδικά απαρέμφατα. illam: υποκείμενο του απαρεμφάτου dixisse (ετεροπροσωπία). id: αντικείμενο του απαρεμφάτου dixisse (σύστοιχο). iussu: αφαιρετική οργανική του εσωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο dixisse. domini: γενική υποκειμενική στο iussu. illum: υποκείμενο του απαρεμφάτου esse (ετεροπροσωπία). intus: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο απαρέμφατο esse.
Accipe nunc: Κύρια πρόταση επιθυμίας, καθώς εκφέρεται με προστακτική (accipe) για να εκφράσει προτροπή.
accipe: ρήμα. (tu): εν. υποκείμενο του ρήματος accipe. nunc: επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο ρήμα accipe.
quid postea Nasica fecerit: δευτερ. πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας, η οποία λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρ. accipe της κύριας, από την οποία και εξαρτάται. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της. Συγκεκριμένα, με υποτακτική παρακειμένου, γιατί το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου (accipe = ενεστώτας) και δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρόν. (Ευθύς λόγος: quid postea Nasica fecit?)
fecerit: ρήμα.Nasica: υποκείμενο του ρ. fecerit. quid: σύστοιχο αντικείμενο του ρ. fecerit. postea: επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο ρ. fecerit.
Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset: δευτερ. χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια πρότασης (exclamavit). Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου (venisset), γιατί εξαρτάται από το ρήμα exclamavit της κύριας πρότασης που είναι ρήμα ιστορικού χρόνου και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
venisset: ρήμα. Ennius: υποκείμενο του ρ. venisset. ad Nasicam: εμπρόθετος προσδ. που δηλώνει την κίνηση/κατεύθυνση σε πρόσωπο στο ρήμα venisset. post: επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο ρ. venisset. diebus: αφαιρετική οργανική του μέτρου ή της διαφοράς στο επίρρημα post. paucis: επιθετικός προσδ. στη λέξη diebus.
et eum a ianua quaereret: δευτερ. χρονική επιρρηματική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια (exclamavit). Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (quaereret), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (exclamavit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
quaereret: ρήμα. (Ennius): εν. υποκείμενο του ρ. quaereret. eum: αντικείμενο του ρ. quaereret. a ianua: εμπρόθετος προσδ. της στάσης σε τόπο στο ρ. quaereret.
exclamavit Nasica se domi non esse: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική (exclamavit) και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
exclamavit: ρήμα. Nasica: υποκείμενο του ρ. exclamavit. non esse: αντικείμενο του ρ. exclamavit και ειδικό απαρέμφατο. se: υποκείμενο του απαρεμφάτου non esse, ταυτοπροσωπία (λατινισμός). domi: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο non esse.
etsi domi erat: δευτερ. επιρρ. εναντιωματική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδ. της εναντίωσης στην κύρια (exclamavit). Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi και εκφέρεται με οριστική (παρατατικού: erat), διότι εκφράζει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
erat: ρήμα. (Nasica): εννοούμενο υποκείμενο του ρ. erat. domi: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο ρήμα erat.
Tum Ennius indignatus [...] inquit: κύρια πρόταση κρίσεως που εκφέρεται με οριστική (inquit) και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
Tum: επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο ρήμα inquit. Ennius: υποκείμενο του ρ. inquit. inquit: ρήμα. (Nasicae): εν. έμμεσο αντικείμενο του ρ. inquit. indignatus: αιτιολογική επιρρηματική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος inquit, τη λέξη Ennius, και λόγω του χρόνου της δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.(Ανάλυση: quod Ennius indignatus erat- αντικειμενική αιτιολογία// quod Ennius indignatus esset- υποκειμενική αιτιολογία// cum Ennius indignatus esset- αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας)
quod Nasica tam aperte mentiebatur: δευτερεύουσα αιτιολογική ουσιαστική πρόταση, η οποία εξαρτάται από τη μετοχή indignatus (από ρήμα ψυχικού πάθους) της κύριας πρότασης. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με οριστική (παρατατικού: mentiebatur), διότι δηλώνει αιτιολογία αντικειμενικά αποδεκτή. Λειτουργεί ως αντικείμενο στη μετοχή indignatus.
mentiebatur: ρήμα. Nasica: υποκείμενο του ρ. mentiebatur. aperte: επιρρηματικός προσδ. του τρόπου στο ρ. mentiebatur. tam: επιρρηματικός προσδ. του ποσού στο aperte.
“Quid (tu dicis)?”: κύρια πρόταση, ευθεία ερώτηση μερικής αγνοίας, η οποία εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται με οριστική (γιατί εκφράζει πραγματική απορία) ενεστώτα (ενν.ρήμα dicis). Ελλειπτική.
“Ego non cognosco vocem tuam?”: κύρια πρόταση, ευθεία ερώτηση, ολικής αγνοίας. Εισάγεται χωρίς κάποιο ερωτηματικό μόριο για λόγους έμφασης. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (non cognosco) και εκφράζει πραγματική απορία.
non cognosco: ρήμα. ego: υποκείμενο του ρ. cognosco. vocem: αντικείμενο του ρ. cognosco. tuam: επιθετικός προσδ.στο vocem.
Visne scire: κύρια πρόταση, ευθεία ερώτηση, ολικής άγνοιας, απλή. Εισάγεται με το εγκλιτικό μόριο –ne και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (vis) και εκφράζει πραγματική απορία. Με βάση το μόριο –ne δεν γνωρίζουμε την απάντηση που περιμένουμε, οπότε μπορεί να έχουμε είτε καταφατική απάντηση, είτε αρνητική.
vis: ρήμα. (tu): εν. υποκείμενο του ρ. vis. scire: αντικείμενο του ρ. vis και τελικό απαρέμφατο. Το tu είναι το εν. υποκείμενο του scire, άρα έχουμε ταυτοπροσωπία.
quid Nasica responderit: δευτερ. ονοματική, πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας, η οποία λειτουργεί ως αντικείμενο του τελικού απαρεμφάτου scire της προηγούμενης κύριας πρότασης. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της. Συγκεκριμένα, με υποτακτική παρακειμένου (responderit), γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου [έμμεση εξάρτηση του scire από το vis] και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.
responderit: ρήμα. Nasica: υποκείμενο του ρ. responderit. quid: σύστοιχο αντικείμενο του ρ. responderit.
Homo es impudens: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική (es) και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
es: ρήμα. (tu): εν. υποκείμενο του ρ. es. homo: κατηγορούμενο του υποκειμένου (tu). impudens: επιθετικός προσδ. στο homo.
(Ego) cum te quaererem: δευτερ. χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρ. το credidi. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (quaererem), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (credidi) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
quaererem: ρήμα. (ego): εν. υποκείμενο του ρ. quaererem. te: αντικείμενο του ρ. quaererem.
Εgo […]ancillae tuae credidi te domi non esse: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική (credidi) και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
credidi: ρήμα. ego: υποκείμενο του ρ. credidi. ancillae: έμμεσο αντικείμενο του ρ. credidi, σε δοτική. tuae:, επιθετικός προσδ. στη λέξη ancillae. non esse: άμεσο αντικείμενο του ρ. credidi και ειδικό απαρέμφατο. te: υποκείμενο στο απαρέμφατο non esse (ετεροπροσωπία). domi: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει στάση σε τόπο στο απαρέμφατο non esse.
tu mihi ipsi non credis?: κύρια πρόταση, ευθεία ερώτηση, ολικής αγνοίας, η οποία δεν εισάγεται με κάποιo ερωτηματικό μόριο για λόγους έμφασης και εκφέρεται με οριστική (ενεστώτα: credis) γιατί εκφράζει πραγματική απορία.
non credis: ρήμα. tu: υποκείμενο του ρ. non credis. mihi: αντικείμενο του ρ. non credis.
ipsi: επιθετικός προσδ. στη λέξη mihi.