Μάθημα : ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 24 (LECTIO ΧΧΙV): ΤΟ ΠΑΘΗΜΑ ΕΝΟΣ ΨΕΥΤΗ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset: δευτερ. Χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στην κύρια (sensit). Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, με υποτακτική υπερσυντελίκου (venisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα της κύριας πρότασης ιστορικού χρόνου (sensit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

Venisset: ρήμα. P. Cornelius Nasica: υποκείμενο. ad Ennium: εμπρόθετος προσδ. της κατεύθυνσης σε πρόσωπο στο ρ. venisset. poetam: παράθεση στο Ennium.

eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse: δευτ. χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στην κύρια (sensit). Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο (cum), γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, με υποτακτική υπερσυντελίκου (dixisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (sensit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

dixisset: ρήμα. ancilla: υποκείμενο του ρ. dixisset. ei³: έμμεσο αντικείμενο του ρ. dixisset, σε δοτική. non esse: άμεσο αντικείμενο του ρ. dixisset και ειδικό απαρέμφατο. eum: υποκείμενο στο non esse (ετεροπροσωπία). domi: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο απαρέμφατο non esse. quaerenti: επιθετική/αναφορική μετοχή συνημμένη στο ei στο οποίο λειτουργεί ως επιθετικός προσδ. Δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν. (Ανάλυση: qui ab ostio quaerebat Ennium). Ennium: αντικείμενο της μετοχής quaerenti. ab ostio: εμπρόθετος προσδ. της στάσης σε τόπο στη μετοχή quaerenti.

Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse: κύρια πρόταση κρίσεως που εκφέρεται με οριστική παρακειμένου (sensit) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

sensit: ρήμα. Nasica: υποκείμενο του ρήματος sensit. dixisse, esse: αντικείμενα του ρ. sensit και ειδικά απαρέμφατα. illam: υποκείμενο του απαρεμφάτου dixisse (ετεροπροσωπία). id: αντικείμενο του απαρεμφάτου dixisse (σύστοιχο). iussu: αφαιρετική οργανική του εσωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο dixisse. domini: γενική υποκειμενική στο iussu. illum: υποκείμενο του απαρεμφάτου esse (ετεροπροσωπία). intus: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο απαρέμφατο esse.

Accipe nunc: Κύρια πρόταση επιθυμίας, καθώς εκφέρεται με προστακτική (accipe) για να εκφράσει προτροπή.

accipe: ρήμα. (tu): εν. υποκείμενο του ρήματος accipe. nunc: επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο ρήμα accipe.

quid postea Nasica fecerit: δευτερ. πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας, η οποία λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρ. accipe της κύριας, από την οποία και εξαρτάται. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της. Συγκεκριμένα, με υποτακτική παρακειμένου, γιατί το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου (accipe = ενεστώτας) και δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρόν. (Ευθύς λόγος: quid postea Nasica fecit?)

fecerit: ρήμα.Nasica: υποκείμενο του ρ. fecerit. quid: σύστοιχο αντικείμενο του ρ. fecerit. postea: επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο ρ. fecerit.

Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset: δευτερ. χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια πρότασης (exclamavit). Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου (venisset), γιατί εξαρτάται από το ρήμα exclamavit της κύριας πρότασης που είναι ρήμα ιστορικού χρόνου και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

venisset: ρήμα. Ennius: υποκείμενο του ρ. venisset. ad Nasicam: εμπρόθετος προσδ. που δηλώνει την κίνηση/κατεύθυνση σε πρόσωπο στο ρήμα venisset. post: επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο ρ. venisset. diebus: αφαιρετική οργανική του μέτρου ή της διαφοράς στο επίρρημα post. paucis: επιθετικός προσδ. στη λέξη diebus.

et eum a ianua quaereret: δευτερ. χρονική επιρρηματική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια (exclamavit). Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (quaereret), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (exclamavit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.

quaereret: ρήμα. (Ennius): εν. υποκείμενο του ρ. quaereret. eum: αντικείμενο του ρ. quaereret. a ianua: εμπρόθετος προσδ. της στάσης σε τόπο στο ρ. quaereret.

exclamavit Nasica se domi non esse: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική (exclamavit) και εκφράζει πραγματικό γεγονός.

exclamavit: ρήμα. Nasica: υποκείμενο του ρ. exclamavit. non esse: αντικείμενο του ρ. exclamavit και ειδικό απαρέμφατο. se: υποκείμενο του απαρεμφάτου non esse, ταυτοπροσωπία (λατινισμός). domi: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο non esse.

etsi domi erat: δευτερ. επιρρ. εναντιωματική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδ. της εναντίωσης στην κύρια (exclamavit). Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi και εκφέρεται με οριστική (παρατατικού: erat), διότι εκφράζει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.

erat: ρήμα. (Nasica): εννοούμενο υποκείμενο του ρ. erat. domi: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο ρήμα erat.

Tum Ennius indignatus [...] inquit: κύρια πρόταση κρίσεως που εκφέρεται με οριστική (inquit) και εκφράζει πραγματικό γεγονός.

Tum: επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο ρήμα inquit. Ennius: υποκείμενο του ρ. inquit. inquit: ρήμα. (Nasicae): εν. έμμεσο αντικείμενο του ρ. inquit. indignatus: αιτιολογική επιρρηματική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος inquit, τη λέξη Ennius, και λόγω του χρόνου της δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.(Ανάλυση: quod Ennius indignatus erat- αντικειμενική αιτιολογία// quod Ennius indignatus esset- υποκειμενική αιτιολογία// cum Ennius indignatus esset- αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας)

quod Nasica tam aperte mentiebatur: δευτερεύουσα αιτιολογική ουσιαστική πρόταση, η οποία εξαρτάται από τη μετοχή indignatus (από ρήμα ψυχικού πάθους) της κύριας πρότασης. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με οριστική (παρατατικού: mentiebatur), διότι δηλώνει αιτιολογία αντικειμενικά αποδεκτή. Λειτουργεί ως αντικείμενο στη μετοχή indignatus.

mentiebatur: ρήμα. Nasica: υποκείμενο του ρ. mentiebatur. aperte: επιρρηματικός προσδ. του τρόπου στο ρ. mentiebatur. tam: επιρρηματικός προσδ. του ποσού στο aperte.

“Quid (tu dicis)?”: κύρια πρόταση, ευθεία ερώτηση μερικής αγνοίας, η οποία εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται με οριστική (γιατί εκφράζει πραγματική απορία) ενεστώτα (ενν.ρήμα dicis). Ελλειπτική.

 “Ego non cognosco vocem tuam?”: κύρια πρόταση, ευθεία ερώτηση, ολικής αγνοίας.  Εισάγεται χωρίς κάποιο ερωτηματικό μόριο για λόγους έμφασης. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (non cognosco) και εκφράζει πραγματική απορία.

non cognosco: ρήμα. ego: υποκείμενο του ρ. cognosco. vocem: αντικείμενο του ρ. cognosco. tuam: επιθετικός προσδ.στο vocem.

Visne scire: κύρια πρόταση, ευθεία ερώτηση, ολικής άγνοιας, απλή. Εισάγεται με το εγκλιτικό μόριο –ne και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (vis) και εκφράζει πραγματική απορία. Με βάση το μόριο –ne δεν γνωρίζουμε την απάντηση που περιμένουμε, οπότε μπορεί να έχουμε είτε καταφατική απάντηση, είτε αρνητική.

vis: ρήμα. (tu): εν. υποκείμενο του ρ. vis. scire: αντικείμενο του ρ. vis και τελικό απαρέμφατο. Το tu είναι το εν. υποκείμενο του scire, άρα έχουμε ταυτοπροσωπία.

quid Nasica responderit: δευτερ. ονοματική, πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας, η οποία λειτουργεί ως αντικείμενο του τελικού απαρεμφάτου scire της προηγούμενης κύριας πρότασης. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της. Συγκεκριμένα, με υποτακτική παρακειμένου (responderit), γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου [έμμεση εξάρτηση του scire από το vis] και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.

responderit: ρήμα. Nasica: υποκείμενο του ρ. responderit. quid: σύστοιχο αντικείμενο του ρ. responderit.

Homo es impudens: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική (es) και εκφράζει πραγματικό γεγονός.

es: ρήμα. (tu): εν. υποκείμενο του ρ. es. homo: κατηγορούμενο του υποκειμένου (tu).  impudens: επιθετικός προσδ. στο homo.

(Ego) cum te quaererem: δευτερ. χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδ. του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρ. το credidi. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (quaererem), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (credidi) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.

quaererem: ρήμα. (ego): εν. υποκείμενο του ρ. quaererem. te: αντικείμενο του ρ. quaererem.

Εgo […]ancillae tuae credidi te domi non esse: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική (credidi) και εκφράζει πραγματικό γεγονός.

credidi: ρήμα. ego: υποκείμενο του ρ. credidi. ancillae: έμμεσο αντικείμενο του ρ. credidi, σε δοτική. tuae:, επιθετικός προσδ. στη λέξη ancillae. non esse: άμεσο αντικείμενο του ρ. credidi και ειδικό απαρέμφατο. te: υποκείμενο στο απαρέμφατο non esse (ετεροπροσωπία). domi: επιρρηματικός προσδ. που δηλώνει στάση σε τόπο στο απαρέμφατο non esse.

tu mihi ipsi non credis?: κύρια πρόταση, ευθεία ερώτηση, ολικής αγνοίας, η οποία δεν εισάγεται με κάποιo ερωτηματικό μόριο για λόγους έμφασης και εκφέρεται με οριστική (ενεστώτα: credis) γιατί εκφράζει πραγματική απορία.

non credis: ρήμα. tu: υποκείμενο του ρ. non credis. mihi: αντικείμενο του ρ. non credis.
ipsi: επιθετικός προσδ. στη λέξη mihi.