Μάθημα : Λογοτεχνία Α΄ Γυμνασίου

Το διήγημα

Δομή του κειμένου (Ενότητες)

1η ενότητα: Το είχε βάλει …. παραμόνευε την ώρα. – Το σχέδιο για το δώρο και η υλοποίησή του.

2η ενότητα: Η κόρη του δασκάλου … ποιος ξέρει… - Ο κρυφός έρωτας

3η ενότητα: Την κρίσιμη μέρα … η κόρη του δασκάλου. –Ώριμες σκέψεις

4η ενότητα: Έδωσε τα λουστρινένια … με το τραγούδι. – Το αποτέλεσμα της πράξης του.

Χαρακτήρες:

Τα συναισθήματα του νεαρού τσαγκάρη

-          ο έρωτας που νιώθει για την κόρη του δάσκαλου (φαίνεται από τον τρόπο που την περιγράφει (νιώθει θαυμασμό για την ομορφιά της) και από το γεγονός ότι θέλει να της φτιάξει τα λουστρινένια γοβάκια: διαλέγει προσεκτικά το υλικό και αφιερώνει πολλή ώρα να τα φτιάξει). Επίσης φαντάζεται τη στιγμή που θα της τα χαρίσει.

-          Η αγάπη του για την αδερφή του, που είναι φτωχή και πολύ ντροπαλή (κοιτάζει στο χώμα)

-          Ο ήρωας νιώθει ένα ηθικό δίλημμα. (Δίλημμα νιώθουμε όταν πρέπει να διαλέξουμε ανάμεσα σε δυο πράγματα) Εδώ ο νεαρός τσαγκάρης πρέπει να διαλέξει σε ποιον θα χαρίσει τα γοβάκια που έφτιαξε με πολλή φροντίδα: στην πλούσια κόρη του δάσκαλου που δεν τα χρειάζεται και που θα της είναι μάλλον περιττά ή στην φτωχή αδερφή του που τα έχει ανάγκη και θα χαρεί πολύ να τα φορέσει. Ο νεαρός αντιμετωπίζει ψυχολογική δυσκολία και έχει συναισθηματική ένταση.

-          Στο τέλος βάζει τη λογική πάνω από τα συναισθήματά του.

Χαρακτηρισμός του ήρωα

Στη δουλειά του: Εργατικός, ευσυνείδητος. Παίρνει πρωτοβουλίες (φτιάξει τα γοβάκια), είναι έξυπνος (καταστρώνει σχέδιο και το κρατά μυστικό) και είναι αποφασισμένος να το φέρει σε πέρας.

Με την κόρη του δάσκαλου: είναι ερωτευμένος και ενθουσιασμένος, τη σκέφτεται συνέχεια και θέλει να τραβήξει την προσοχή της και να την εντυπωσιάσει.

Απέναντι στην αδερφή του: νιώθει αληθινή αγάπη και τη νοιάζεται πολύ. Γι αυτό και στο τέλος της χαρίζει τα γοβάκια.

Η τελική του απόφαση δείχνει ώριμος («μεστωμένος»), γιατί αποφασίζει να θυσιάσει τα συναισθήματά του για την κόρη του δάσκαλου μπροστά στην αγάπη για την αδερφή του χαρίζοντας τα γοβάκια σ’ αυτήν που τα χρειάζεται πραγματικά και θα χαρεί πάρα πολύ με το δώρο.

Σύγκριση της αδερφής και της κόρης του δάσκαλου

Η αδερφή:

- είναι φτωχιά, έχει ένα ζευγάρι καλά παπούτσια (σχολιανά) και κάθε μέρα φοράει τα εξώφτερνα παπούτσια (κουτσοφτέρνια)

- το δώρο θα της δώσει μεγάλη χαρά

- τα καινούρια παπούτσια θα έχουν γι αυτήν ουσιαστική αξία (λειτουργικό ρόλο) διότι τα χρειάζεται

Η κόρη του δάσκαλου:

- είναι πλούσια, η οικογένειά της έχει οικονομική άνεση

- η χαρά που θα νιώσει για το δώρο θα είναι προσωρινή

- το δώρο θα είναι μάλλον περιττό. Τα γοβάκια δεν της χρειάζονται διότι έχει ήδη πολλά ζευγάρια παπούτσια

Αφηγηματικοί τρόποι

Αφήγηση / περιγραφή

Μέσα από την αφήγηση δίνεται η εξέλιξη των γεγονότων της ιστορίας που διαβάζουμε.

Με την περιγραφή παρουσιάζονται-περιγράφονται πρόσωπα, ζώα, πράγματα, τοπία-τόποι.

Σε αντίθετη με την αφήγηση που είναι δυναμική (με αυτήν παρουσιάζεται η εξέλιξη της δράσης του έργου και έχουμε αλλαγή των καταστάσεων) η περιγραφή είναι στατική (δεν έχουμε εξέλιξη της δράσης).

Η αφήγηση στο κείμενο αυτό γίνεται σε τρίτο πρόσωπο.

Στο κείμενο υπάρχουν επίσης κάποιες περιγραφές: πχ

- η κόρη του δάσκαλου: «είχε σγουρά μαλλιά και μάτια μεγάλα. Είχε στητό κορμί και περπατησιά περήφανη.»

- η αδερφή του ήρωα: «τα μαλλιά της δεν έπεφταν σγουρά στους ώμους. Είχε μια πλεξούδα ίσια που τη σφιχτόδενε στο σβέρκο της μ’ ένα λαστιχάκι των πακέτων.»

Ύφος – Γλώσσα 

Ύφος: το ύφος του κειμένου είναι απλό και λιτό με λίγα σχήματα λόγου και καλολογικά στοιχεία.

Γλώσσα: Η γλώσσα του κειμένου είναι απλή δημοτική, εμπλουτισμένη με ιδιωματικές λέξεις και φράσεις: πχ παζαριτζής (αυτός που κάνει παζάρια), μην αποφανεί (= μην αποκαλυφθεί), απέ (= μετά), μπαξίσι (φιλοδώρημα), ξανόσταιναν (= γίνονταν άνοστα) κλπ. Επίσης υπάρχουν λέξεις από το λεξιλόγιο των τσαγκάρηδων: πχ φόντι (= το πάνω μέρος του παπουτσιού), φαλτσέτα (= μικρό κοπίδι), ψίδι (= το μπροστινό τμήμα της μύτης του).

Μεταφορές: «το είχε βάλει από καιρό στο μάτι», «μύρια αστέρια μπερδεύτηκαν στην πλεξούδα της»,

Πηγή: http://fk-thess2010.blogspot.com/

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. α) Ποιο είναι το σχέδιο του νεαρού τσαγκάρη και πώς σχεδιάζει την υλοποίησή του;

           β) Τι τον κάνει να αλλάξει το αρχικό του σχέδιο;

2. Να συγκρίνετε τις δύο κοπέλες που αναφέρονται στο διήγημα;

3. α) Να αντιστοιχίσετε τις μεταφορικές εκφράσεις του κειμένου με την ερμηνεία τους:

β) Πώς αντιδρά η αδελφή του νεαρού τσαγκάρη όταν παίρνει τα παπούτσια και γιατί;

4. "Το άλλο πρωί πήγε στη δουλειά λίγο πιο μεστωμένος(=ώριμος). Παρήγγειλε γλυκύ βραστό καφέ κι έπιασε τη φαλτσέτα με το τραγούδι." Πώς σχολιάζετε τη φράση;

5. Τι σήμαιναν τα γοβάκια για την αδελφή του τσαγκάρη;

6. Δώστε ένα άλλο τέλος στην ιστορία, στο οποίο ο νεαρός τσαγκάρης να δίνει τα γοβάκια στην κόρη του δασκάλου.

Ποια επαγγέλματα αναγνωρίζετε στις εικόνες; Τι γνωρίζετε γι αυτά;

(Πατήστε πάνω στην εικόνα για να δείτε την παρουσίαση)