ΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

Είδη: παρατακτικοί και υποτακτικοί σύνδεσμοι

 

Οι σύνδεσμοι είναι άκλιτες λέξεις που συνδέουν μεταξύ τους λέξεις και προτάσεις, π.χ. Ο γιατρός δέχεται τη Δευτέρα και την Τετάρτη. Είναι δύο ειδών:

α)Οι παρατακτικοί, που συνδέουν λέξεις, φράσεις και προτάσεις οι οποίες είναι ισότιμες συντακτικά. Στους παρατακτικούς ανήκουν οι συμπλεκτικοί, οι διαχωριστικοί, οι αντιθετικοί, οι συμπερασματικοί και ο επεξηγηματικός.

β) Οι υποτακτικοί, που συνδέουν τις δευτερεύουσες προτάσεις με τις κύριες. Στους υποτακτικούς ανήκουν οι ειδικοί, οι χρονικοί, οι αιτιολογικοί, οι υποθετικοί, οι τελικοί, οι αποτελεσματικοί, οι εναντιωματικοί / παραχωρητικοί, οι ενδοιαστικοί (ή διστακτικοί), ο συγκριτικός και ο βουλητικός.

 

Παιδιά, διαβάστε τρεις φορές προσεκτικά τον παρακάτω πίνακα και αντιγράψτε τον στο τετράδιό σας, όπως και την άσκηση μετά από αυτόν:

 

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ

Είδη

Σύνδεσμοι

Α. Παρατακτικοί                         

  

1. Συμπλεκτικοί

και/κι, ούτε, μήτε (και ουδέ, μηδέ σε παλαιότερα κείμενα)

2. Διαχωριστικοί

ή, είτε

3. Αντιθετικοί

αν και, αλλά, μα, παρά, όμως,

ωστόσο, ενώ, μολονότι, μόνο (που)

4. Συμπερασματικοί

λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, οπότε

5. Επεξηγηματικός

δηλαδή

Β. Υποτακτικοί                            

            

6. Ειδικοί

πως, που, ότι

7. Χρονικοί

όταν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (πριν να), μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου

8. Αιτιολογικοί

γιατί, επειδή, αφού, τι (ποιητικό)

9. Υποθετικοί

αν/εάν, άμα

10. Τελικοί

να, για να

11. Αποτελεσματικοί

ώστε (να), που

12. Εναντιωματικοί / παραχωρητικοί

αν και, ενώ, μολονότι

13. Ενδοιαστικοί (ή διστακτικοί)

μη(ν), μήπως

14. Συγκριτικός

παρά

15. Βουλητικός

να

 

ΑΣΚΗΣΗ:
Μελετήστε τα παρακάτω για να καταλάβετε τι πρέπει να γράψετε στην άσκηση:
 
Στις παρακάτω περιόδους η πρόταση που είναι γραμμένη με έντονα μαύρα γράμματα είναι ανεξάρτητη πρόταση
(ή αλλιώς κύρια πρόταση) γιατί βγάζει πλήρες νοήμα και από μόνη της. Η υπογραμμισμένη πρόταση που έχουμε 
βάλει δίπλα της και που αρχίζει με κάποιον υποτακτικό σύνδεσμο, είναι εξαρτημένη πρόταση (ή αλλιώς δευτερεύουσα
πρόταση), γιατί δεν έχει νόημα από μόνη της αλλά στηρίζει το νόημά της πάνω στην ανεξάρτητη-κύρια πρόταση.
 
Αν αναγνωρίσεις το είδος του συνδέσμου με τον οποίο εισάγεται (αρχίζει) η κάθε υπογραμμισμένη εξαρτημένη-δευτερεύουσα πρόταση, τότε θα έχεις αναγνωρίσει και το είδος της εξαρτημένης πρότασης:
Αν αρχίζει με χρονικό σύνδεσμο λέγεται: Εξαρτημένη χρονική πρόταση 
 Αν αρχίζει με αιτιολογικό σύνδεσμο λέγεται: Εξαρτημένη αιτιολογική πρόταση
Αν αρχίζει με ειδικό σύνδεσμο λέγεται: Εξαρτημένη ειδική πρόταση
Αν αρχίζει με υποθετικό σύνδεσμο λέγεται :Εξαρτημένη υποθετική πρόταση
Αν αρχίζει με τελικό σύνδεσμο λέγεται: Εξαρτημένη τελική πρόταση (του σκοπού)
Αν αρχίζει με αποτελεσματικό σύνδεσμο: Εξαρτημένη αποτελεσματική πρόταση
Αν αρχίζει με ενδοιαστικό-διστακτικό σύνδεσμο: Εξαρτημένη ενδοιαστική πρόταση
 
Τώρα αντιγράψτε στο τετράδιο τις παρακάτω περιόδους και δίπλα τους γράψτε το είδος της εξαρτημένης πρότασης που περιέχουν:
 

α) Έκαναν ησυχία, όταν μπήκε η δασκάλα στην τάξη. ........................................................

β) Έλα να τα πούμε, όποτε θέλεις.  ...............................................................................

γ) Εγώ το έμαθα, αφού είχε φύγει.  ...............................................................................

δ) Δεν θα έρθω στο σχολείο, γιατί είμαι αδιάθετος.  ........................................................

ε) Θύμωσες, επειδή δεν ήρθα; .......................................................................................

στ) Έμαθα ότι ήσουν άρρωστος. ....................................................................................

ζ) θα προλάβαινες, αν ξεκινούσες πιο νωρίς. ...................................................................

η)Έλα να παιξουμε, άμα θέλεις.  ....................................................................................

θ)Να γυμνάζεσαι, για να γίνεις δυνατός.  ........................................................................

ι)Με γέλασε τόσες φορές, ώστε δεν τον πιστεύω πια.  .......................................................

κ) Φοβάμαι μήπως πάθει κακό.  ......................................................................................

________________________________________________________________________________________________________________

(Ασκήσεις υπάρχουν και στις συνδέσεις διαδικτύου, στο ΦΥΛΛΑΔΙΟ.)