Μάθημα : Η οργάνωση της ζωής - Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ  ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΣ

1. Να αναφέρετε τα χαρακτηριστικά των ζωντανών οργανισμών

[Ονομαστικά όλα (τρέφονται, αναπνέουν, απεκκρίνουν, αναπτύσσονται, αναπαράγονται, εμφανίζουν ερεθιστικότητα, έχουν κοινή καταγωγή) ή να αναλύετε κάποιο που σας δίνεται]

2. α. Τι είναι το κύτταρο και β. σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται;

[α. είναι η μικρότερη μονάδα που μπορεί να τρέφεται, να αναπνέει, να αναπαράγεται κτλ., να εμφανίζει δηλαδή τα χαρακτηριστικά της ζωής. Δηλαδή, η βασική δομική και λειτουργική μονάδα των οργανισμών

β. Σε προκαρυωτικό (χωρίς πυρήνα)/ευκαρυωτικό (με πυρήνα): φυτικό-ζωικό]

3. Ποια είναι τα οργανίδια του ζωικού και ποια του φυτικού κυττάρου και ποιος είναι ο ρόλος καθενός;

[Πλασματική μεμβράνη: Περιβάλλει το κύτταρο και ελέγχει ποιες ουσίες εισέρχονται και εξέρχονται. Πυρήνας: Περιέχει το γενετικό υλικό (DNA) που έχει αποθηκευμένες τις πληροφορίες για τη δομή και λειτουργία των κυττάρων. Κυτταρόπλασμα: Ζελατινώδης μάζα που γεμίζει τον χώρο μεταξύ πλασματικής μεμβράνης και πυρήνα και διαθέτει πολλά οργανίδια. Μέσα στα οργανίδια αλλά και στο κυτταρόπλασμα γίνονται πολλές λειτουργίες. Μιτοχόνδρια: Συνδέονται με τη διαδικασία της αναπνοής. Σε αυτά παράγεται ενέργεια για τις ανάγκες του κυττάρου. Ριβοσώματα: Σφαιρικοί σχηματισμοί στους οποίους γίνεται σύνθεση πρωτεΐνών. Στα φυτικά κύτταρα εκτός από τα παραπάνω οργανίδια υπάρχουν επιπλέον: Χλωροπλάστες: Κάνουν φωτοσύνθεση. Βρίσκονται μόνο στα φυτικά κύτταρα που βρίσκονται στα πράσινα μέρη των φυτών. Περιέχουν μια πράσινη χρωστική, την χλωροφύλλη, που δεσμεύει την ηλιακή ενέργεια κατά τη φωτοσύνθεση. Χυμοτόπιο: Αποθήκες νερού, αλάτων και άλλων ουσιών του φυτικού κυττάρου. Κυτταρικό τοίχωμα: Περιβάλλει την πλασματική μεμβράνη των φυτικών κυττάρων και ο ρόλος του είναι να προστατεύει και να στηρίζει το κύτταρο. Αποτελείται κυρίως από κυτταρίνη.]

4. Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης ενός πολυκύτταρου ζωικού οργανισμού; (από τη δομική του μονάδα μέχρι να φτάσουμε στον οργανισμό)

[κύτταρο (βασική δομική και λειτουργική μονάδα των οργανισμών) --> ιστός (ομάδα κυττάρων που έχουν παρόμοια μορφή και λειτουργία και που συνήθως συνδέονται μεταξύ τους) --> όργανο (δομή από διάφορους ιστούς που συνεργάζονται για μια λειτουργία) --> σύστημα οργάνων (σύνολο οργάνων που συνεργάζονται για την ίδια λειτουργία) --> οργανισμός (αυτοτελής δομή που αποτελείται από το σύνολο των συστημάτων οργάνων, τα οποία συνεργάζονται μεταξύ τους)]

5. α. Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης ενός πολυκύτταρου φυτικού οργανισμού; (από τη δομική του μονάδα μέχρι να φτάσουμε στον οργανισμό) και β. ποια είναι τα όργανα ενός φυτού;

[α. κύτταρο --> ιστός --> όργανο --> οργανισμός        β. ρίζες, βλαστός, φύλλα, άνθη)]

6. Σε τι διαφέρει το κύτταρο ενός μονοκύτταρου από ένα κύτταρο πολυκύτταρου οργανισμού;

(μονοκύτταροι: από ένα και μοναδικό κύτταρο, που επιτελεί όλες τις απαραίτητες λειτουργίες για την επιβίωση του οργανισμού, είναι αυτοτελές

κύτταρα πολυκύτταρου: πολλά κύτταρα, ΜΗ ΑΥΤΟΤΕΛΗ, τα κύτταρα κάθε ιστού εξειδικεύονται σε μια συγκεκριμένη λειτουργία και συνεργάζονται στενά μεταξύ τους και με κύτταρα άλλων ιστών ώστε να εξυπηρετείται το σύνολο των λειτουργιών του οργανισμού)

7. Τι είναι Βιόσφαιρα και τι εννοούμε όταν λέμε ότι στη Βιόσφαιρα παρατηρείται ποικιλομορφία οργανισμών;

[Βιόσφαιρα: οι περιοχές της Γης όπου οι συνθήκες επιτρέπουν την ύπαρξη ζωής.  Ποικιλομορφία: οι διαφορές των οργανισμών στην εμφάνιση, στη συμπεριφορά ή στον τόπο όπου ζουν]

8. Ποια είναι η μικρότερη και ποια η μεγαλύτερη ομάδα ταξινόμησης των οργανισμών από τους επιστήμονες; Τι ξέρετε γι' αυτές τις ομάδες;

(Μικρότερη-->Είδος: Ομάδα παρόμοιων οργανισμών που ζευγαρώνουν και δίνουν γόνιμους απογόνους, που μοιάζουν με τους γονείς τους. Μεγαλύτερη--> Βασίλεια: Υπάρχουν 5 βασίλεια στα οποία κατατάσσονται οι οργανισμοί με βάση τις ομοιότητές τους: φυτά, ζώα, μύκητες, πρώτιστα, μονήρη)

9. Πώς εξηγείται η ποικιλομορφία των οργανισμών; (α. από τις διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες και β. από τις ατομικές τους δυνατότητες και τη δυνατότητα να προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους)
10. Τι είδους προσαρμογές εμφανίζουν οι οργανισμοί;

[α. στις περιβαλλοντικές συνθήκες (όπως στην υγρασία, στο φως, στη θερμοκρασία)

 β. στις κλιματολογικές μεταβολές κατά την εναλλαγή των εποχών (π.χ. η μετανάστευση πτηνών)

 γ. για τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των οργανισμών (πχ για εύρεση τροφής, αναπαραγωγή κι αποφυγή εχθρών)]

11. Γιατί είναι σημαντικό οι οργανισμοί να προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους;

(Όσο καλύτερα προσαρμοσμένοι είναι οι οργανισμοί στο περιβάλλον τους, τόσο καλύτερα επιβιώνουν και τόσο περισσότερους και καλύτερα προσαρμοσμένους απογόνους δημιουργούν)

12. Για ποιους λόγους ανταγωνίζονται μεταξύ τους τα φυτά; Αναφέρετε ένα παράδειγμα που να παρατηρείται ανταγωνιστική σχέση μεταξύ φυτών (για το φως, τον χώρο, το νερό και τα συστατικά του εδάφους -τα ζιζάνια ανταγωνίζονται τα καλλιεργήσιμα φυτά φτιάχνοντας πολλά σπόρια ώστε να εξαπλωθούν)
13. Πώς χρησιμοποιούμε τις θρεπτικές ουσίες της τροφής;

[για ενέργεια, ανάπτυξη, διατήρηση της δομή μας και αναπλήρωση φθορών, φυσιολογική εκτέλεση των λειτουργιών μας (πχ. με βιταμίνες),διατήρηση της υγείας]

14. α) Ποιοι οργανισμοί κάνουν φωτοσύνθεση, β) σε ποια όργανα και γ) σε ποια οργανίδια;

[α) οι αυτότροφοι ή παραγωγοί = φυτά και  φυτοπλαγκτόν β) στα φύλλα και στο εξωτερικό του βλαστού (πράσινα μέρη του φυτού), γ) στους χλωροπλάστες]

15. Ποια είναι α) η χημική αντίδραση της φωτοσύνθεσης; β) η σημασία της φωτοσύνθεσης για τους οργανισμούς;
16. [α)

β) -Τα φυτά δεσμεύουν ηλιακή ενέργεια και απλά υλικά από το περιβάλλον και φτιάχνουν την τροφή τους. Τα φυτά τρώγονται από φυτοφάγα ζώα και τα φυτοφάγα τρώγονται από σαρκοφάγα. ΑΡΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΕΣΑ Ή ΕΜΜΕΣΑ ΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΣΤΑ ΦΥΤΑ

-απελευθερώνεται οξυγόνο, απαραίτητο για την αναπνοή των οργανισμών]

17. Ποια είναι η τύχη της γλυκόζης που παράγεται από τα φυτά;

[Η γλυκόζη μεταφέρεται από τα φύλλα σε όλο το υπόλοιπο φυτό. Τα κύτταρα την προσλαμβάνουν και: α) ένα μέρος διασπάται απελευθερώνοντας ενέργεια για τις ανάγκες του κυττάρου β) η υπόλοιπη χρησιμοποιείται σε αντιδράσεις σύνθεσης (αναβολισμού). Π.χ. μόρια γλυκόζης ενώνονται μεταξύ τους και φτιάχνουν άμυλο ή κυτταρίνη]

18. α) Πώς προσλαμβάνουν την τροφή τους οι μονοκύτταροι και β) πώς την πέπτουν;

[α) Με ψευδοπόδια (πχ αμοιβάδα) ή βλεφαρίδες. β) κάνουν ενδοκυτταρική πέψη, δηλ με ένζυμα τη διασπούν μέσα στο κύτταρο σε χρήσιμες ουσίες και άχρηστες (που αποβάλλουν)]

19. α) Τι είναι η ισορροπημένη διατροφή και τι περιλαμβάνει; β) Ποιοι παράγοντες καθορίζουν την ποσότητα τροφής που χρειάζεται ο οργανισμός;

[α) Αυτή που βασίζεται σε ποικιλία τροφών και επαρκή ποσότητα ώστε να εξασφαλίζονται όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά: νερό, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη, βιταμίνες και άλατα μετάλλων / ιχνοστοιχεία, β) το φύλο, η ηλικία, οι δραστηριότητες]

20. Τι είναι (τι ρόλο έχει) και από τι αποτελείται το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου;

[Το σύνολο των οργάνων (πεπτικός σωλήνας) και αδένων (προσαρτημένοι αδένες) που συνεργάζονται για την πέψη= τη διάσπαση της τροφής σε απλούστερες ενώσεις, ώστε να μπορούν να απορροφηθούν από τον οργανισμό. Πεπτικός σωλήνας (όργανα από τα οποία περνά η τροφή): 1.στοματική κοιλότητα (περιλαμβάνονται δόντια και γλώσσα), 2.φάρυγγας, 3.οισοφάγος, 4.στομάχι, 5.λεπτό έντερο, 6.παχύ έντερο, 7.πρωκτός. Προσαρτημένοι αδένες (αδένες από τους οποίους δεν περνά η τροφή): 1.σιελογόνοι αδένες εκκρίνουν σάλιο, 2.ήπαρ ή συκώτι: παράγει χολή, 3.πάγκρεας: εκκρίνει παγκρεατικό υγρό]

21. Να αναφέρετε την πορεία της τροφής και τι γίνεται σε κάθε όργανο από το οποίο περνάει.

[1. στόμα: α) μάσηση και δημιουργία βλωμού, β) διάσπαση αμύλου  από την αμυλάση σάλιου, 2.φάρυγγας:κατάποση, 3.οισοφάγος: προώθηση βλωμού στο στομάχι με περισταλτικές κινήσεις  4.στομάχι: α)δημιουργία χυλού από βλωμό και γαστρικό υγρό, β) καταστροφή μικροβίων από οξύ γαστρικού υγρού, γ) ξεκινά η πέψη πρωτεϊνών από το γαστρικό υγρό, 5.λεπτό έντερο: α) ολοκλήρωση πέψης υδατανθράκων και πρωτεϊνών από ένζυμα παγκρεατικού υγρού, β)πέψη λιπών με τη βοήθεια χολής και γ) απορρόφηση θρεπτικών συστατικών από τις εντερικές λάχνες στα αιμοφόρα αγγεία, 6.παχύ έντερο: α)απορρόφηση νερού από υπολείμματα χυλού και δημιουργία κοπράνων , β) προώθησή τους με συσπάσεις εντέρου στον πρωκτό]

22. Τι ξέρετε για τα δόντια; Σε ποιους τύπους διακρίνονται;

[ΔΟΝΤΙΑ: Βοηθούν σε μάσηση και ομιλία και χωρίζονται σε νεογιλά και μόνιμα: α) νεογιλά: εμφανίζονται από 6 μηνών, είναι 20 και μικρότερα από τα μόνιμα. Αν χωρίσουμε την οδοντοστοιχία σε 4 τεταρτημόρια, από το κέντρο προς τα πίσω συναντάμε σε κάθε τεταρτημόριο: -2 τομείς ή κοπτήρες , 1 κυνόδοντα, 2 γομφίους, β) μόνιμα: Εμφανίζονται από 6 ετών περίπου και είναι 32. Από το κέντρο προς τα πίσω συναντάμε σε κάθε τεταρτημόριο: -2 τομείς,1 κυνόδοντα,2 προγόμφιους (για άλεση) και 3 γομφίους]

23. Ποια προβλήματα υγείας προκύπτουν από την κακή διατροφή;

[1. παχυσαρκία: λόγω υπερφαγίας, 2. καρδιαγγειακές παθήσεις: από υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος και ζωικού λίπους, 3.καρκίνος εντέρου: όπως παραπάνω και μικρή κατανάλωση φυτικών ινών,(στα δόντια, με τα οποία γίνεται η μάσηση τροφών, λόγω κακής διατροφής και έλλειψης φροντίδας τους:) 4.τερηδόνα: Η καταστροφή της αδαμαντίνης και ίσως της οδοντίνης από τα οξέα που παράγουν τα βακτήρια του στόματος, όταν τρέφονται με τα σάκχαρα της τροφής που παραμένουν στα δόντια μας, 5.ουλίτιδα: Η καταστροφή των ούλων από τα παραπάνω οξέα]

24. α) Τι περιλαμβάνει το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπου και β) ποιος είναι ο ρόλος του;

[α. 1. Από καρδιά (1 τετράχωρη), 2. από αιμοφόρα αγγεία: αρτηρίες, φλέβες και τριχοειδή και 3. Αίμα: από πλάσμα και κύτταρα

β.1. μεταφέρει χρήσιμες ουσίες προς τα κύτταρα, 2. απομακρύνει άχρηστες ουσίες από τα κύτταρα, 3. ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος]

25. α) Από τι αποτελείται το αίμα και β) πώς γίνεται η κυκλοφορία του αίματος;

[α. 1. από πλάσμα: νερό, αντιμικροβιακές ουσίες, ουσίες πήξης αίματος, χρήσιμες ουσίες στο αρτηριακό, άχρηστες στο φλεβικό και 2. Από κύτταρα: -ερυθρά αιμοσφαίρια: μεταφέρουν Ο₂ προς τα κύτταρα και απομακρύνουν CO₂ από τα κύτταρα, -λευκά αιμοσφαίρια: σκοτώνουν τα μικρόβια που μπαίνουν στο σώμα και -αιμοπετάλια: για πήξη αίματος]

β. Συνεχής εναλλαγή μεγάλης και μικρής κυκλοφορίας. 

26. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την υγεία του κυκλοφορικού;

[α. κληρονομικότητα, β. τρόπος ζωής (κάπνισμα, παχυσαρκία, κακή διατροφή κ.α.), γ. περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως αέριοι ρύποι (π.χ. το μονοξείδιο του άνθρακα)]