Μάθημα : Πρόσληψη - Παραγωγή θρεπτικών ουσιών - Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Μέσω της τροφής οι οργανισμοί προσλαμβάνουν θρεπτικές ουσίες, τις οποίες χρησιμοποιούν για:

• να εξασφαλίζουν ενέργεια,
• να αναπτύσσονται,
• να διατηρούν τη δομή τους και να αναπληρώνουν φθορές
• να εκτελουν φυσιολογικά τις λειτουργίες τους (πχ. με βιταμίνες)

Οι οργανισμοί ανάλογα με το πώς τρέφονται δηλαδή πώς εξασφαλίζουν τις ουσίες που τους δίνουν ενέργεια, διακρίνονται σε κατηγορίες.

 Τι κάνει ο οργανισμός με τις ουσίες της τροφής;

Τις διασπά σε απλούστερες (πέψη) και τις επαναχρησιμοποιεί για σύνθεση άλλων ουσιών.

• Πέψη: Η διάσπαση των πολύπλοκων χημικών ουσιών της τροφής σε απλούστερες, ώστε να μπορούν να απορροφηθούν από τον οργανισμό.

• Μεταβολισμός: Οι συνολικές χημικές αντιδράσεις (διάσπασης και σύνθεσης) που γίνονται στον οργανισμό με βοήθεια ενζύμων (ειδικών πρωτεϊνών)

• Καταβολισμός: Οι συνολικές χημικές αντιδράσεις διάσπασης σύνθετων ουσιών σε απλούστερες που γίνονται στον οργανισμό.

• Αναβολισμός: Οι συνολικές χημικές αντιδράσεις σύνθεσης πολύπλοκων ουσιών από απλούστερες που γίνονται στον οργανισμό.

ΔΗΛΑΔΗ:  ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ = ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ + ΑΝΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Οι αυτότροφοι οργανισμοί συνθέτουν μόνοι τους την τροφή τους, παίρνοντας απλά υλικά από το περιβάλλον τους, μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης.

ποιοι οργανισμοί κάνουν φωτοσύνθεση;

• οι αυτότροφοι ή παραγωγοί, δηλαδή τα φυτά και το φυτοπλαγκτόν (μονοκύτταροι οργανισμοί)

Σε ποια όργανα των φυτών γίνεται η φωτοσύνθεση;

• στα φύλλα και στο εξωτερικό του βλαστού, δηλαδή στα πράσινα μέρη του φυτού

Σε ποια οργανίδια των φωτοσυνθετικών κυττάρων γίνεται η φωτοσύνθεση;

• στους χλωροπλάστες.

Τι χρειάζεται για να γίνει η φωτοσύνθεση;

    1. νερό με διαλυμένα άλατα που παίρνουν από το χώμα με τις ρίζες τους

    2. διοξείδιο του άνθρακα (CO₂) που παίρνουν από τον αέρα μέσα από τα στόματα των φύλλων.

     3. ηλιακή ενέργεια που δεσμεύουν οι χλωροπλάστες με τη βοήθεια της χλωροφύλλης.

!!! Η χλωροφύλλη είναι πράσινη χρωστική που δεσμεύει την ηλιακή ενέργεια, δηλαδή είναι φωτοσυνθετική χρωστική. Υπάρχουν κι άλλες φωτοσυνθετικές χρωστικές, όπως τα καροτενοειδή (ξανθοφύλλες και καροτένια) και οι φυκομπιλίνες.

Τι παράγεται κατά τη φωτοσύνθεση;

      1) γλυκόζη (η τροφή που φτιάχνουν οι αυτότροφοι)

      2) οξυγόνο (Ο₂)  που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα από τα στόματα των φύλλων.

ποια είναι η τύχη της γλυκόζης;

Η γλυκόζη μεταφέρεται από τα φύλλα σε όλο το υπόλοιπο φυτό. Τα κύτταρα την προσλαμβάνουν και:

• ένα μέρος διασπάται (με την κυτταρική αναπνοή σε διοξείδιο του άνθρακα και νερό), απελευθερώνοντας ενέργεια για τις ανάγκες του κυττάρου

• η υπόλοιπη χρησιμοποιείται σε αντιδράσεις σύνθεσης χρήσιμων ουσιών για το κύτταρο. Π.χ. μόρια γλυκόζης ενώνονται μεταξύ τους και φτιάχνουν άμυλο (αποθήκη ενέργειας) ή κυτταρίνη (συστατικό του κυτταρικού τοιχώματος.

ΔΗΛΑΔΗ Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗΣ ΕΙΝΑΙ:

Ποια είναι η σημασία της φωτοσύνθεσης;

• Τα φυτά δεσμεύουν ηλιακή ενέργεια και απλά υλικά από το περιβάλλον και φτιάχνουν την τροφή τους. Τα φυτά τρώγονται από φυτοφάγα ζώα και τα φυτοφάγα τρώγονται από σαρκοφάγα ζώα.                            

ΔΗΛΑΔΗ ΟΛΟΙ ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΕΣΑ Ή ΕΜΜΕΣΑ ΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΣΤΑ ΦΥΤΑ

• Με τη φωτοσύνθεση απελευθερώνεται οξυγόνο, το οποίο είναι απαραίτητο για την αναπνοή των οργανισμών.

Πρόσληψη τροφής: Με ψευδοπόδια (πχ αμοιβάδα) ή βλεφαρίδες 

  Οι μονοκύτταροι οργανισμοί κάνουν ενδοκυτταρική πέψη, δηλ διασπούν την τροφή μέσα στο κύτταρό τους.

Πχ η αμοιβάδα (τρέφεται με άλλους μονοκύτταρους οργανισμούς):

• εγκλωβίζει την τροφή της στο εσωτερικό της σχηματίζοντας ψευδοπόδια
• η τροφή διασπάται με ένζυμα και παράγονται διάφορες ουσίες
• Οι χρήσιμες ουσίες περνούν στο κυτταρόπλασμα
• οι άχρηστες ουσίες αποβάλλονται στο περιβάλλον (εξωκυττάρωση)