Μάθημα : Α' ΛΥΚΕΙΟΥ, ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ/ Α1

• Εισαγωγή στην ιστοριογραφία
• Κεφάλαιο Β΄: Θουκυδίδης Ολόρου Αλιμούσιος
• 1. Η ζωή του -
• 2. Το έργο του. Ενδιαφέροντα και ιδέες Μέθοδος - Η δομή του έργου. Ο χρόνος της σύνθεσής του - Γλώσσα και ύφος

Παράλληλα με την εισαγωγή του Θουκυδίδη κάνουμε επαναλήψεις στις βασικές γνώσεις της  γραμματικής που έχουμε από το γυμνάσιο.

Άρα, ξεκινούμε με την επανάληψη του εἰμί και του ρήματος λύω στην ενεργητική φωνή. Κλίνουμε το ρήμα παιδεύω σε όλους τους χρόνους και όλες τις εγκλίσεις για να εξασκηθούμε.

Η Β κλίση των ουσιαστικών είναι η πιο εύκολη κλίση και άρα ξεκινούμε την επανάληψη από εκεί:

Τό δῶρον και ἡ νῆσος να κλιθούν στο τετράδιό σας.

Ακολουθεί η κλίση Α και αφού διαβάσουμε την κλίση τους στη γραμματική στις σελ 45-48 κλίνουμε τα:ὁ λοχίας, Ο στρατιώτης, ἡ Θάλασσα, ἡ ἅμιλλα, δίκη(ι:βραχύ).

Ακολουθεί ένα φύλλο εργασίας, να το συμπληρώσετε.

Επαναλαμβάνουμε τα κυριότερα σημεία της εισαγωγής, για να μπορούν οι μαθητές να γράψουν ένα ολιγόλεπτο κριτήριο αξιολόγησης.

Ο εντοπισμός προβλημάτων στην κλίση των  βαρύτονων ρημάτων στην ενεργητική φωνή μας παρακινεί να κάνουμε πολλές ασκήσεις πάνω σε αυτή τη θεματική.

Ανοίξτε τα φυλλάδια που ακολουθούν για να κάνετε άσκηση.

Βάσει οδηγιών αρχίζουμε την προσέγγιση του κειμένου με το βιβλίο 3 του Θουκυδίδη και τη μετάφραση του κεφαλαίου 70.

Προσεγγίζουμε το ιστορικό πλαίσιο της διαμάχης των ολιγαρχικών και δημοκρατικών Κερκυραίων και θέτουμε ερωτήματα για τις ενέργειες των ολιγαρχικών Κερκυραίων να κατηγορήσουν τον πρόξενο της Αθήνας Πειθία και όταν αυτές δεν ευσταθούν και ο Πειθίας αθωώνεται να οδηγήσει εκείνος τους κατήγορούς του στο δικαστήριο.

Είναι άραγε ίδιον των ανθρώπων να καταφεύγουν σε κακοήθεις πράξεις για να πετύχουν τους σκοπούς τους;

Σε αυτή την ενότητα (Βιβλίο3, Κεφάλαια 71-73) περνούμε στο αρχαίο κείμενο. Προσεγγίζουμε τις πράξεις που έκαναν οι ολιγαρχικοί Κερκυραίοι μετά τη δολοφονία του Πειθία. 

Η ουδετερότητα που προσπαθούν να κρατήσουν οι Κερκυραίοι, οι κινήσεις- επεμβάσεις τόσο των Αθηναίων όσο και των Κορινθίων και ο εμφύλιος σπαραγμός εντός της Κέρκυρας δηλώνει πόσο οι άνθρωποι για να πετύχουν τους δικούς τους στόχους χάνουν τις ηθικές αξίες.

Από άποψη σύνταξης αναφερόμαστε στους τρόπους σύνδεσης των προτάσεων και στους βασικούς όρους της πρότασης.

Το υποκείμενο και η λειτουργία του είναι το πρώτο που θα κληθούμε να εξετάσουμε.

Το αντικείμενο και τα είδη του είναι το επόμενο συντακτικό κομμάτι στο οποίο θα αναφερθούμε.

Επίσης, η μέση φωνή των βαρύτονων ρημάτων είναι το τμήμα της γραμματικής που θα μας απασχολήσει.

Ολοκληρώνοντας τις παραγράφους 71-73 συζητούμε την παραγωγή λέξεων στη νέα ελληνική  από αντίστοιχες της αρχαίας και εντοπίζουμε τις ετυμολογικά συγέννειες των λέξεων του κειμένου.

Επιπλέον, αρχίζουμε τη κλίση ουσιαστικών της γ κλίσης .

Να κλιθούν στο τετράδιο σας τα ουσιαστικά:ὁ ἥρως, ἡ ἰσχύς,  ἡ ποίησις, ὁ πρύτανις & τό ἄστυ

Τέλος, εξασκούμαστε στους συντελικούς χρόνους των ρημάτων Μέσης φωνής

Συνεχίζουμε τα ουσιαστικά της γ'κλισης.

Μαθαίνουμε να κλίνουμε το :"βασιλεύς" και αυτά που κλίνονται σαν αυτό.

Για να βεβαιωθούμε ότι θυμόμαστε τις καταλήξεις, απαντούμε στην άσκηση που υπάρχει παρακάτω.

Η παράγραφος 74 θα μας απασχολήσει σε αυτή την ενότητα μαζί με το κατηγορούμενο και τα είδη του.

Παραδείγματα κι ασκήσεις θα μας βοηθήσουν να εμπεδώσουμε τη θεματική αυτή.

Αφού κάνουμε μια ανασκόπηση των γεγονότων που οδήγησαν στην έξαρση των εμφύλιων διαμαχών ανάμεσα στους ολιγαρχικούς και δημοκρατικούς Κερκυραίους προχωρούμε στην παράγραφο 75, όπου ο Αθηναίος στρατηγός Νικόστρατος θα προσπαθήσει να ηρεμήσει την κατάσταση στην Κέρκυρα και να οδηγήσει τα πράγματα ώστε οι Κερκυραίοι να μπορούν να υποστηρίξουν τον πόλεμο των Αθηναίων εναντίον των Σπαρτιατών και των Κορινθίων.

Παράλληλα, αφού τελειώσουμε τα είδη του κατηγορουμένου , εξετάζουμε την κλίση του β αορίστου ενεργητικής και μέσης φωνής και επισημαίνουμε τους συνδέσμους για να μπορούμε να διαχωρίσουμε τις κύριες από τις δευτερεύουσες προτάσεις.

Αφού είδαμε περιληπτικά τα γεγονότα των παραγράφων 76-80, προχωρούμε στην παράγραφο 81, όπου οι Πελοποννήσιοι αποχωρούν από την Κέρκυρα μη μπορώντας να  αντιμετωπίσουν το συνασπισμένο ναυτικό των Αθηναίων και Κερκυραίων και οι Κερκυραίοι αισθανόμενοι σιγουριά με την αποχώρησή τους, οδηγούνται σε βάρβαρες πράξεις σε βάρος των ολιγαρχικών.

Σε αυτό το κεφάλαιο ο Θουκυδίδης μας παρουσιάζει την ωμότητα των ανθρώπων που βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση.

Από άποψη γραμματικής θα δούμε μερικά ουσιαστικά της γ κλίσης και τον τρόπο κλίσης του β αορίστου. Μόλις τον ολοκληρώσουμε να πάτε στις εργασίες και να λύσετε την άσκηση για τον β αόριστο.

Βαδίζοντας προς το τέλος της ύλης του έργου του Θουκυδίδη εξετάζουμε τα κεφάλαια 82 & 83 από μετάφραση και κάνουμε μια ανασκόπηση της διδαγμένης ύλης.

Μας απασχολούν από άποψη ιδεών η ισχύς και το δίκαιο καθώς και η ηθική του πολέμου.

Ολοκληρώνοντας την διδακτέα ύλη από το κείμενο του Θουκυδίδη, κάνουμε μια ανασκόπηση όλων όσων συζητήσαμε.

Προετοιμαζόμαστε να ασχοληθούμε με τη συνέχεια που την περιγράφει με παραστατικότητα και ευκρίνεια ένας άλλος ιστορικός της αρχαιότητας ο Ξενοφώντας.

Πρώτα θα εξετάσουμε τη βιογραφία του και εργογραφία του και κατόπιν θα καταπιαστούμε με Ελληνικά και την καταγραφή του τέλους του αιματηρού εμφύλιου πελοποννησιακού πολέμου.

Συνεχίζουμε την ύλη μας με την αναφορά στα γεγονότα της γ' περιόδου του πελοποννησιακού πολέμου, στο σημείο που η Αθήνα ηττάται στη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς και επέρχεται η πολιορκία της Αθήνας από τον σπαρτιατικό στόλο με αρχηγό τον Λύσανδρο. Η κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος και η εγκαθίδρυση της τυραννίας των 30 τυράννων είναι από τα δυσκολότερα  γεγονότα της Αθήνας τα οποία παρουσιάζει ένας άλλος συγγραφέας που είναι ο Ξενοφώντας.

Μετά από μια γρήγορη ανασκόπηση της βιογραφίας και εργογραφίας του  Ξενοφώντα από την εισαγωγή του βιβλίου μας στις σελίδες 29-33, συνεχίζουμε με τι κεφάλαιο Ι, 16-32 παραγράφους από μετάφραση. 

Συνεχίζουμε την ύλη από το βιβλίο Ι στις παραγράφους 16-32 από μετάφραση.

Το φυλλάδιο με τις ερωτήσεις κατανόησης θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τα γεγονότα.

Από γραμματική και συντακτικό επαναλαμβάνουμε:

1. Α',Β' κλίση ουσιαστικών

2. Γ' κλίση ουσιαστικών

3. Ενεργητική, μέση και παθητική φωνή των βαρύτονων ρημάτων

4. Β Αόριστο

5. Βασικούς όρους πρότασης (υποκείμενο, κατηγορούμενο)

Ασκούμαστε στις ασκήσεις που υπάρχουν σε αυτή την ενότητα. 

Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 2.1-4 

Συνεχίζουμε την παράθεση των γεγονότων μετά την μεγαλειώδη νίκη των Σπαρτιατών επί των Αθηναίων στους Αιγός ποτεμούς.

Οι κινήσεις του Λυσάνδρου και ο αποκλεισμός της ευρύτερης περιοχής του Βοσπόρου ώστε να μην μπορούν οι Αθηναίοι να προμηθευτούν τρόφιμα, οι επόμενες κινήσεις του Λυσάνδρου αλλά και η ανακοίνωση της ήττας στην Αθήνα και οι εκεί αντιδράσεις των πολιτών που φοβούνταν για τη μοίρα τους παρουσιάζονται με πολύ παραστατικό ττρόπο από τον Ξενοφώντα.

Θυμόμαστε πάλι τον β αόριστο και μαθαίνουμε την κλίση πολλών ουσιαστικών της γ κλίσης, χωρίς να ξεχνάμε την ενεργητική και μέση φωνή των φωνηεντολήκτων και συμφωνολήκτων ρημάτων της α΄συζυγίας 

Επαναλαμβάνουμε τα ουσιαστικά της γ κλίσης με την εξής προρεία:

1.  Φωνηεντόληκτα μονόθεμα σε ως/ωος, υς/υος,  (σελ. 59-60

2.Φωνηεντόληκτα διπλόθεμα  σε ις/εως, υς/εως, υ/εως (σελ. 61-62)

3. Φωνηεντόληκτα καταληκτικά μονόθεμα σε ευς/εως, ους/ός (σελ. 63-64)

4. Αφωνόληκτα ουρανικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα σε ξ/κος,χος,γος (σελ. 66)

5. Αφωνόληκτα χειλικόληκτα μονόθεμα σε ψ/πός, ψ/βός (σελ. 676)

6. Αφωνόληκτα οδοντικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα σε ς/ητος, ς/ιδος, ς/ιθος (σελ. 67)

7.Αφωνόληκτα οδοντικόληκτα κατληκτικά σε μονόθεμα σε  ντ/ντος (σελ. 68)

8. Αφωνόληκτα οδοντικόληκτα ακατάληκτα διπλόθεμα σε ντ/ντος (σελ.69)

9. Αφωνόληκτα οδοντικόληκτα ουδέτερα ακατάληκτα μονόθεμα σε α (σελ. 69)

Προς εμπέδωση αυτών να κλιθούν: ἡ ἰσχύς, ἡ δρᾶσις, ἡ λύσις, ὁ βασιλεύς, ὁ κῆρυξ,  ἡ ἀσπίς, ἡ χάρις, ἡ ἔρις, ἡ βλέψ, ἡ ἐσθής, ὁ ἀνδριάς, ὁ λέων, τό κρᾶμα.

Μαθαίνουμε και για τους ομοιόπτωτους ονοματικούς προσδιορισμούς και για τα είδη του κατηγορουμένου.

Από τα ουσιαστικά της γ'κλίσης θα μας απασχολήσουν τα ημιφωνόληκτα (ενρινόληκτα, υγρόληκτα & σιγμόληκτα)

Για εμπέδωση να κλιθούν:

• ὁ δελφίς, ὁ μεγιστάν, ὁ σωλήν, ὁ χιτών (μονόθεμα) & ἡ εἰκών,  ὁ ἄξων (διπλόθεμα)
• ὁ κρατήρ, ὁ πραίτωρ,  (μονόθεμα) ὁ ἀήρ, ὁ αὐτοκράτωρ, (διπλόθεμα) ἡ χεἰρ
• ὁ ἀνήρ, ἡ μήτηρ,  ὁ  Σωκράτης, ὁ Περικλῆς, τό ἔδαφος

Συνεχίζουμε το κείμενο του Ξενοφώντα  στο βιβλίο 2 , κεφάλαιο 2 και παραγράφους 16-17 .

Αφού κάνουμε σύνταξη ,μαθαίνουμε για τις ονοματικές προτάσεις (ειδικές και πλάγιες ερωτηματικές) και εξασκούμαστε και στα ουσιαστικά της γ κλίσης.

Μαθαίνουμε για τους παθητικούς χρόνους (Μέλλοντας & Αόριστος) Α & Β και εξασκούμαστε ώστε να μπορούμε να βρίσκουμε τους σωστούς τύπους.

Παραθέτουμε τη θεωρία και τις ασκήσεις στο επισυναπτόμενο φυλλάδιο.

Συνεχίζουμε το κεφάλαιο 2 με τις παραγράφους 18-19 και την κλίση των επιθέτων και των μετοχών!

Συνεχίζουμε το κείμενο με τις παραγράφους 20-23.

Εξασκηθείτε στο παρακάτω τεστ, 2,2,20

Εδώ θα εξετάσουμε και τα συνηρημένα ρήματα της α και β τάξης.