Μάθημα : ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Σε αυτή την ενότητα θα γνωρίσουμε δύο βασικές έννοιες στη ζωγραφική και στα εικαστικά εν γένει, την έννοια του αφηρημένου και του αφαιρετικού. Δύο πράγματα εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, παρά τη φαινομενική ομοιότητα των λέξεων.

Αφηρημένη είναι μία εικόνα στην οποία δεν αναγνωρίζουμε κάποιο γνωστό, οικείο σχήμα ή αντικείμενο απο τη φυσική μας πραγματικότητα.Όταν δεν καταλαβαίνουμε τίποτα.

Ενώ αφαιρετική είναι μία εικόνα, ζωγραφιά ή οποιοδήποτε εικαστικό έργο, φτιαγμένο με τα πιο λιτά μέσα, με τον πιο απλό τρόπο, χωρίς λεπτομέρειες. Πρόκειται λοιπόν για το "αντίθετο" του ρεαλισμού, της έντονης αληθοφάνειας, του πραγματικού.

Στο βιβλίο από τη σελίδα 10 έως την 15 θα βρείτε διάφορα παραδείγματα και πληροφορίες.

* Μην ξεχνάτε να ανατρέχετε στα ''Ενεργά εργαλεία"- στα ''πολυμέσα" και στις ''συνδέσεις δικτύου"= της κάθε ενότητας.

ΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ
Τα δομικά στοιχεία μιας εικόνας, άρα και ενός εικαστικού έργου είναι: το σημείο, η γραμμή, το σχήμα, το χρώμα, ο τόνος και η υφή. Αυτά είναι τα στοιχεία που συνθέτουν τόσο το έργο τέχνης όσο και μία οποιαδήποτε εικόνα και είναι αυτά που θα μας απασχολούν πάντα, είτε δημιουργούμε, είτε σχολιάζουμε μία εικόνα.
Το σημείο, το ίχνος, είναι το μικρότερο δομικό στοιχείο, αλλά όχι το πιο αμελητέο, αφού υπάρχουν έργα που είναι φτιαγμένα εξ ολοκλήρου με τελείες (Πουαντιγισμός) και από σημαντικούς ζωγράφους (βλ.σελ.30). Επίσης το σημείο μπορεί να έχει σχήμα, συγκεκριμένο ή πιο αφηρημένο.
Η γραμμή, που μπορεί να οριστεί σαν σημείο σε κίνηση, ή η συνεχής παράταξη σημείων χωρίς κενά μεταξύ τους, είναι η αρχή κάθε γραφής και κάθε ζωγραφικής πράξης. Υπάρχουν πολλά είδη γραμμών, όπως η οριζόντια, η κάθετη, η πλάγια, η κυκλική, η κυματοειδής, η σπειροειδής και άλλες.
Τα σχήματα, πέρα απο τα γνωστά δισδιάστατα γεωμετρικά (κύκλος, τρίγωνο, τετράγωνο κτλ), υπάρχουν και τα τρισδιάστατα (κύβος, σφαίρα, πυραμίδα κτλ), όπως επίσης και σχήματα πιο αφηρημένα. Ο Κυβισμός αλλά και η Οπ-Αρτ (σελ.33) είναι δύο κινήματα της ζωγραφικής που έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στα σχήματα και τις διατάξεις τους.
Το χρώμα, είναι ίσως το στοιχείο που εμπεριέχει πιο έντονα το συναίσθημα και τη ζωντάνια στην αίσθηση που έχουμε απο μία εικόνα ή απο ένα εικαστικό έργο. Ο Ιμπρεσιονισμός άλλωστε είναι η αποθέωση του χρώματος στη ζωγραφική (σελ.22).
Ο τόνος, δηλαδή οι διαβαθμίσεις του άσπρου, του μαύρου και των χρωμάτων (αποχρώσεις), αποτελούν το στοιχείο που προσδίδει την αίσθηση του βάθους, της προοπτικής, αλλά και της αληθοφάνειας, του ρεαλισμού.
Τέλος, η υφή δεν είναι κάτι που γίνεται αντιληπτό μόνο μέσω της χειροπιαστής απόδειξης, δηλαδή της αφής. Είναι κι αυτό που αποπνέει μία εικόνα ή ένα γλυπτό, για το οποίο έχουν συνεργαστεί όλα τα υπόλοιπα δομικά στοιχεία για να πείσουν το μάτι μας.
Αυτά είναι λοιπόν, μέσες άκρες, τα δομικά στοιχεία μιας εικόνας, ενός εικαστικού έργου, με άλλα λόγια τα "όπλα" μας, ούτως ώστε να δημιουργήσουμε τις δικές μας εικόνες.