Μάθημα : ΙΣΤΟΡΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Η εποχή του Διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τον 17ο 18ο αιώνα

1. Οικονομικές εξελίξεις: 

α)Αύξηση πληθυσμού,

 β)αγροτική επανάσταση (χρήση μηχανημάτων μεγάλα αγροκτήματα νέες μέθοδοι καλλιεργείας χιλιάδες αγρότες χωρίς εργασία). 

 γ) Εκβιομηχάνιση μεγάλη Βρετανία βιομηχανική επανάσταση

2. Κοινωνικές μεταβολές 

α) ενίσχυση της αστικής τάξης  (βιομηχανία, έμποροι)

β)απόλυτη μοναρχία στα περισσότερα κράτη εκτός μεγάλης Βρετανίας γ)πρόοδος φυσικών επιστημών (εκπρόσωποι: Φράνσις Μπέικον-χρησιμοποίησε το πείραμα, Ρενέ Ντεκάρτ- αμφιβολία, Τζον Λοκ- φυσικά δικαιώματα, Ισαακ Νιουτον-Χρησιμοποίησε την επαγωγική μέθοδο και διατύπωσε το νόμο της παγκόσμιας έλξης.)

Το κίνημα του Διαφωτισμού

Κορυφώθηκε στη Γαλλία του 18ου αιώνα.

Οι θέσεις του Διαφωτισμού ήταν:

• Απόρριψη κάθε αυθεντίας
• Κριτική της προϋπάρχουσας υφιστάμενης γνώσης
• Κυριαρχία της λογικής Στη ζωή του ανθρώπου
• Πεποίθηση της συνεχούς πρόοδο του ανθρώπου. 

Βασικοί Εκπρόσωποι που ονομάζονταν διαφωτιστές ήταν οι:

Ρουσό Βολταίρος Ντιντερό Μοντεσκιέ και Ντ’ Αλαμπέρ 

Η αστική τάξη  βασίστηκε στο Διαφωτισμό, σ’ αυτόν βρήκε τα πολιτικά της επιχειρήματα όπως τα φυσικά δικαιώματα του ανθρώπου.

Η θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου διατυπώθηκε από τον Τζον Λοκ.

Για την διάκριση των εξουσιών μίλησε ο Μοντεσκιέ. 

Οι διαφωτιστές πίστευαν στην ανεξιθρησκεία(Βολταίρος)

Για την εκπαίδευση πίστευαν στην προσωπική αναζήτηση του διδασκομένου ο δάσκαλος πρέπει να θέτει ερωτήματα και να οδηγεί τον μαθητή στις απαντήσεις βασικός εκπρόσωπος ο Ρουσσώ.

Στην οικονομία οι Γάλλοι οικονομολόγοι πίστευαν ότι το κράτος δεν θα πρέπει να παρεμβαίνει,  η αντίληψη αυτή ονομάστηκε φυσιοκρατία και οι εκπρόσωποι φυσιοκράτες. Στην Αγγλία επικράτησε ο οικονομικός φιλελευθερισμός με εισηγητή τον Αντάμ Σμιθ.

Η εγκυκλοπαίδεια ήταν ένα έργο από 33 τόμους όπου συνοψίζονται οι ιδέες του Διαφωτισμού, πρωτεργάτες της εγκυκλοπαίδειας ήταν οι Γάλλοι διαφωτιστές, Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ.

Λέξεις κλειδιά: λογική (ορθολογισμός), διάκριση εξουσιών, κοινωνικό συμβόλαιο,

εγκυκλοπαίδεια, φωτισμένη δεσποτεία

Αμερικανική Επανάσταση 

Οι αγγλικές αποικίες στην Αμερική 

1607-1732 δημιουργήθηκαν 13 αγγλικές αποικίες στα ανατολικά παραλία της Β. Αμερικής 

1763- Στη βόρεια Αμερική υπήρχαν 1.000.000 κάτοικοι- οι 40.000 από αυτούς ήταν σκλάβοι- εκεί αναπτύχθηκε το εμπόριο -στη Νέα Υόρκη ιδρύθηκαν πανεπιστήμια.

1763 -  Νότια Αμερική υπήρχαν 750.000     κάτοικοι από τους οποίους οι 300.000 ήταν μαύροι σκλάβοι και καλλιεργούσαν φυτείες.

Υπήρχε ένας κυβερνήτης που διοριζόταν από την Αγγλία.

 υπήρχε η συνέλευση των αποίκων  όπου συμμετείχαν μόνο πλούσιοι 

το εξωτερικό εμπόριο ελεγχόταν πλήρως από την Αγγλία.

Αποικιακή κρίση-αμερικανική επανάσταση

Η Αγγλία απαγόρευε την εκμετάλλευση του Καναδά και της Φλόριντα από τους αποίκους.

Επέβαλε συνεχώς νέους φόρους.

Οι άποικοι αντιδρούν έντονα μην αγοράζοντας αγγλικά προϊόντα. Επέρχεται ρήξη και μάχη στο Λέξινγκτον με νίκη των αμερικανών(1775)

4 Ιουλίου 1776 Διακήρυξη της ανεξαρτησίας. Ακολούθησε η αμερικανική επανάσταση που τελείωσε με τη μάχη του Γιόρκταουν και ήττα των άγγλων (1781)

1783 -συνθήκη Βερσαλλιών -Αναγνωρίζεται το ανεξάρτητο κράτος των ΗΠΑ με 13 αποικίες.

1787 - Σύνταγμα των ΗΠΑ.

Ομοσπονδία -η κυβέρνηση αποφασίζει για οικονομία άμυνα εξωτερική πολιτική.

Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το Κογκρέσο  (αποτελείται από Γερουσία, Βουλή αντιπροσώπων)

Α’ πρόεδρος το 1789 ο George Ουάσιγκτον. 

Λέξεις κλειδιά: αγγλική κηδεμονία, αμερικανική εθνική συνείδηση, Διακήρυξη

Ανεξαρτησίας

Γαλλική επανάσταση 1789- 1794

Γαλλική κοινωνία 18ος αιώνας

Στη Γαλλία υπήρχαν τρεις τάξεις ο κλήρος και οι ευγενείς και ο λαός. Φόρο πληρώνει μόνο η τρίτη τάξη. Αυτό δημιούργησε δυσαρέσκεια και επιδείνωση τις συνθηκών. 

Α΄ φάση Γαλλικής επανάστασης 1789 1792

1) Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ συγκαλεί συνέλευση των τριών τάξεων και ζητά επιβολή νέων φόρων.

2) Η τρίτη τάξη αντιδρά, συγκεντρώνονται στην αίθουσα του  σφαιριστηρίου και ορκίζονται ότι θα συντάξουν Σύνταγμα - -συντακτική συνέλευση

3) Ο Λουδοβίκος δείχνει να υποχωρεί αλλά παρασκηνιακά συγκεντρώνει στρατό για να διαλύσει την εθνοσυνέλευση

4) Ορισμένοι πολίτες καταλαμβάνουν την Βαστίλλη,  τόπος φυλάκισης και βασανιστηρίων, (14 Ιουλίου 1789) και περιοχές της υπαίθρου επαναστατούν.

5) 4 Αυγούστου 1789 -η συντακτική συνέλευση ανακοινώνει: 

• κατάργηση προνομίων,  
• διακήρυξη δικαιωμάτων του ανθρώπου.  Ο βασιλιάς αποδέχτηκε τις αποφάσεις. 

6) Διαμορφώνονται τρία πολιτικά ρεύματα (δεξιά -κέντρο- αριστερά)

7) Δημιουργούνται λέσχες (Ιακωβινοι,  Κορδελιέροι) οι πολιτικές οργανώσεις

8) 1791 η Συντακτική  ψήφισε το πρώτο Σύνταγμα της Γαλλίας- συνταγματική μοναρχία.

Εκτελεστική εξουσία ασκείται από το βασιλιά με έξι υπουργούς

Νομοθετική εξουσία ασκείται από τη Βουλή

Δικαστική εξουσία ανεξάρτητη

Δικαίωμα ψήφου έχουν μόνο οι πλούσιοι

9) Εθνικοποίηση της περιουσίας του κλήρου για έκδοση χαρτονομίσματος -κατάργηση συντεχνιών -απαγόρευση απεργιών. 

      Ο βασιλιάς θέλησε να συμμαχήσει με τους βασιλείς της Αυστρίας και της Πρωσίας για να καταπνίξει με τη βοήθεια τους  την επανάσταση. 

Η νομοθετική συνέλευση αναγνώρισε σε όλους τους άντρες πολιτικά δικαιώματα, δήμευση της περιουσίας των αριστοκρατών, θέσπισε το διαχωρισμό της εκκλησίας από το κράτος, νίκησε τους Πρώσους και έσωσε την επανάσταση.

Β φάση γαλλικής επανάστασης 

1792 - 1794

Μετά από εκλογές αναδείχθηκε η  Συμβατική συνέλευση με πρόταση των ορεινών

(Ορεινοί : αντιμοναρχική πολιτική παράταξη με επικεφαλής τον Ροβεσπιέρο).

• Κατάργησε τη μοναρχία κι εγκαθίδρυσε το πολίτευμα αβασίλευτη δημοκρατία.
• Καταστολή αντεπαναστατικό ενεργειών.
• Σχηματίστηκε Επαναστατική κυβέρνηση- εκτελέστηκαν 40.000 άνθρωποι ως αντεπαναστάτες, ακραία μέτρα.
• Τέλος εκτελείται ο Ροβεσπιέρος μαζί με 20 συνεργάτες του.

Τελευταία φάση γαλλικής επανάστασης (1794-1799)

Εποχή Νάολεοντα (1799-1815)

• 1794- 1799 μετά την εκτέλεση του Ροβεσπιέρου η Συμβατική περνά στα χέρια των μετριοπαθών,

 την εκτελεστική ασκεί το  διευθυντήριο που αποτελείται από πέντε μέλη

• 1799 -1785 : το 1799 ο Ναπολέων κατέλαβε την εξουσία και κυβερνούσε ως απόλυτος μονάρχης. Έκανε μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, εκπαίδευση και διοίκηση. Θέσπισε νέο νομικό κώδικα (Ναπολεόντειος κώδικας) όπου διατηρούνται οι αρχές της επανάστασης. Έκανε πολέμους αλλά τελικά στο Βέλγιο, στη μάχη του Βατερλό (1815) νικήθηκε.

Αποτίμηση της γαλλικής επανάστασης

1. η αστική τάξη ενισχύθηκε και κατέλαβε την εξουσία 
2.  η απολυταρχία γκρεμίστηκε στη Γαλλία 
3.  οι αρχές του Διαφωτισμού έγιναν πολιτικά αιτήματα 
4. καταργήθηκαν προνόμια ευγενών  και κλήρου 
5. αναπτύχθηκε η ιδέα του έθνους και του κράτους, ότι πρέπει να συμπίπτουν κι έτσι δημιουργήθηκε η σύγχρονη έννοια της πατρίδας.
6.  διαχωρισμός εκκλησίας -κράτους 
7. ο λαός είναι πηγή εξουσίας 
8. αναπτύχθηκαν νέες ιδέες, όπως φιλελευθερισμός, εθνικισμός, σοσιαλισμός.

Συνέδριο της Βιέννης οι νικητές του Ναπολέοντα συγκαλούν το 1815 το συνέδριο της Βιέννης όπου αποφασίζουν 

-ανασυγκρότηση απολυταρχίας 

-καταστολή επαναστατικών ιδεών 

-επαναχάραξη συνόρων 

1815 ιδρύθηκε η  Ιερή Συμμαχία από Ρωσία -Αυστρία -Πρωσία, οι οποίες υποστήριζαν την απολυταρχία. Τα χρόνια που ακολούθησαν ονομάστηκαν  εποχή της Παλινόρθωσης  (1815- 1830)

Λέξεις κλειδιά: Όρκος του Σφαιριστηρίου, Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, συνταγματική μοναρχία, αβασίλευτη δημοκρατία, περίοδος

Τρομοκρατίας, Διευθυντήριο

Φιλική εταιρεία-Κήρυξη της επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες.

Φιλική Εταιρεία: Μυστική οργάνωση που δημιουργήθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας με σκοπό την προετοιμασία του αγώνα των ελλήνων για ανεξαρτησία.

Ιδρυτές Ήταν ο Νικόλαος Σκουφάς Αθανάσιος Τσακάλωφ Εμμανουήλ Ξάνθος και Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος.

Δυσκολίες που αντιμετώπισαν ήταν: 

1) Ο ελληνισμός ήταν διάσπαρτος 

2) Έπρεπε να δράσουν με μυστικότητα

3) Να υπερνικήσουν τους δισταγμούς των ελλήνων

4) Έπρεπε να κινητοποιήσουν ανθρώπους από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες.

Οι προσπάθειές τους ευνοούνταν γιατι: 

• Η οθωμανική αυτοκρατορία αντιμετώπιζε εσωτερικά προβλήματα
• Είχαν διαδοθεί στους έλληνες ιδέες της γαλλικής επανάστασης
• Είχε ωριμάσει το αίτημα για ανεξαρτησία

Οργάνωση φιλικής εταιρείας: 

• Η φιλική εταιρεία υιοθέτησε το οργανωτικό πρότυπο μυστικών εταιριών
• Τα υποψήφια μέλη δοκιμάζονταν και ορκίζονταν πίστη και αφοσίωση
• Οι παραβάτες τιμωρούνται με θάνατο
• Χρησιμοποιούσαν ψευδώνυμα και κρυπτογραφικό αλφάβητο
• Μέχρι το 1817- 18 απευθυνόταν μόνο σε πλούσιους έλληνες για να εξασφαλίσουν οικονομικά μέσα,  έπειδή όμως οι περισσότεροι απ’ αυτούς ήταν αρνητικοί,  άρχισαν να απευθύνονται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες.
• Η ηγεσία ήταν η Αόρατη  Αρχή,  που αρχικά δεν υπήρχε. Τέλος,  την ηγεσία ανέλαβε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης.

Κήρυξη της ελληνικής επανάστασης στις ηγεμονίες

Η επανάσταση αποφασίστηκε να ξεκινήσει από τις παραδουνάβιες ηγεμονίες γιατί

• Εκεί δεν υπήρχε τουρκικός στρατός
• Βορειότερα βρισκόταν ρωσικός στρατός που υπήρχε ελπίδα ότι θα βοηθούσε
• Θα βοηθούσαν η Βαλκάνιοι  ηγέτες

24 Φεβρουαρίου 1821 - Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κήρυξε την επανάσταση στο Ιάσιο της Βλαχίας (σημερινή Ρουμανία). 

Γρήγορα όμως προέκυψαν προβλήματα γιατί: οι πλούσιοι έλληνες δεν βοήθησαν,

 η Ρωσία απόκήρυξε την επανάσταση, 

ήρθε ο τουρκικός στρατός

και  ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε’  αφόρισε όσους συμμετείχαν στο κίνημα. 

Το τέλος της επανάστασης: 

Στο δραγατσάνι 7 Ιουνίου 1821, συμμετείχε και διακρίθηκε  ο Ιερός  λόχος, που είχε συγκροτηθεί από εθελοντές σπουδαστές. Ωστόσο οι Έλληνες ηττήθηκαν. 

Η εξέλιξη της ελληνικής επανάστασης (1821-27)

Ευνοϊκοί παράγοντες για να ξεκινήσει η επανάσταση στη νότια Ελλάδα 

1. Οι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν πυκνότεροι 
2. Αδύναμη  παρουσία οθωμανικού στρατού, ενώ ήταν και απασχολημένοι  στον πόλεμο εναντίον του Αλή Πασά στην ήπειρο
3. Ήταν πολυάριθμοι Φιλικοί που ετοίμαζαν τον αγώνα
4. Υπήρχαν ένοπλα σώματα ελλήνων κλεφτών, εμπειροπόλεμων
5. Ελληνικά εμπορικά σκάφη που ήταν εφοδιασμένα με κανόνια
6. Τα ορεινά εδάφη της Πελοποννήσου και της Στερεάς διευκόλυναν τον κλεφτοπόλεμο

Επαναστατικές εστίες 

Τον Μάρτιο του 1821 στην Πελοπόννησο Στερεά Κρήτη νησιά του Αιγαίου Θεσσαλία Ήπειρος Μακεδονία Θράκη Μικρασία και Κύπρο. Η επανάσταση εδραιώθηκε μόνο στην Πελοπόννησο την Στερεά και σε κάποια νησιά του Αιγαίου αλλού η καταστολή ήταν άμεση.

Πρωταγωνιστές 

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Οδυσσέας Ανδρούτσος και Μάρκος Μπότσαρης στη στεριά

 και Κωνσταντίνος Κανάρης κι Ανδρέας Μιαούλης στη θάλασσα.

Επίσης σημαντικό ρόλο έπαιξαν δύο γυναίκες η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους.

Φάση επιτυχιών (1821-1824)

• Οι επαναστάτες περιόρισαν τους τούρκους στα κατά τόπους φρούρια και κατέλαβαν πόλεις όπως Πάτρα και Καλαμάτα
• Οι τούρκοι προβαίνουν σε σκληρά αντίποινα σε βάρος των ελλήνων αμάχων- απαγχονισμός του πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ (Απριλιος  1821)
• Άλωση της Τριπολιτσάς (Σεπτεμβρίος, 1821) με το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη
• Σφαγή της Χίου από τους τούρκους (1822 το Πάσχα)
• Κωνσταντίνος Κανάρης ανατινάσσει την τουρκική ναυαρχίδα στη  Χίο
• Νίκη του Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια της Αργολίδας  (1822) εναντίον της στρατιάς του Δράμαλη
• 1823 σκοτώνεται ο Μάρκος Μπότσαρης σε μάχη στο Καρπενήσι
• 1824 ο αιγυπτιακός στόλος καταπνίγει την επανάσταση στην Κρήτη, καταστρέφει την Κάσο, οι Τούρκοι  τα Ψαρά 
• Η απάντηση δίνεται από τον Μιαούλη στην ναυμαχία του Γέροντα  (Αυγούστου 1824) που καταφέρει ισχυρό χτύπημα στον τουρκοαιγυπτιακό στόλο.

Φάση κάμψης (1825-1827)

1825 ο Ιμπραήμ προσπαθεί να καταλάβει την Πελοπόννησο. 

Οι έλληνες καταπονημένη από τον εμφύλιο δεν αντιστέκονται ιδιαίτερα.

Ηρωική είναι η προσπάθεια του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι.

Μόνη νίκη των ελλήνων στους Μύλους, κοντά στο Άργος, με τους  Δημήτρη Υψηλάντη, Μακρυγιάννη, Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη.

1825 -26 γίνεται η πολιορκία του Μεσολογγίου που καταλήγει στην ηρωική έξοδο

Η επανάσταση κινδύνευε να καμφθεί.

Ο Καραϊσκάκης σκοτώνεται και καταλαμβάνεται η Ακρόπολη.

1827 -η Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία αποφασίζουν την ειρήνευση και την δημιουργία ελληνικού κράτους.(συνθήκη του Λονδίνου)

 εξέλιξη της ελληνικής επανάστασης (1821-27)

Ευνοϊκοί παράγοντες για να ξεκινήσει η επανάσταση στη νότια Ελλάδα 

1. Οι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν πυκνότεροι 
2. Αδύναμη  παρουσία οθωμανικού στρατού, ενώ ήταν και απασχολημένοι  στον πόλεμο εναντίον του Αλή Πασά στην ήπειρο
3. Ήταν πολυάριθμοι Φιλικοί που ετοίμαζαν τον αγώνα
4. Υπήρχαν ένοπλα σώματα ελλήνων κλεφτών, εμπειροπόλεμων
5. Ελληνικά εμπορικά σκάφη που ήταν εφοδιασμένα με κανόνια
6. Τα ορεινά εδάφη της Πελοποννήσου και της Στερεάς διευκόλυναν τον κλεφτοπόλεμο

Επαναστατικές εστίες 

Τον Μάρτιο του 1821 στην Πελοπόννησο Στερεά Κρήτη νησιά του Αιγαίου Θεσσαλία Ήπειρος Μακεδονία Θράκη Μικρασία και Κύπρο. Η επανάσταση εδραιώθηκε μόνο στην Πελοπόννησο την Στερεά και σε κάποια νησιά του Αιγαίου αλλού η καταστολή ήταν άμεση.

Πρωταγωνιστές 

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Οδυσσέας Ανδρούτσος και Μάρκος Μπότσαρης στη στεριά

 και Κωνσταντίνος Κανάρης κι Ανδρέας Μιαούλης στη θάλασσα.

Επίσης σημαντικό ρόλο έπαιξαν δύο γυναίκες η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους.

Φάση επιτυχιών (1821-1824)

• Οι επαναστάτες περιόρισαν τους τούρκους στα κατά τόπους φρούρια και κατέλαβαν πόλεις όπως Πάτρα και Καλαμάτα
• Οι τούρκοι προβαίνουν σε σκληρά αντίποινα σε βάρος των ελλήνων αμάχων- απαγχονισμός του πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ (Απριλιος  1821)
• Άλωση της Τριπολιτσάς (Σεπτεμβρίος, 1821) με το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη
• Σφαγή της Χίου από τους τούρκους (1822 το Πάσχα)
• Κωνσταντίνος Κανάρης ανατινάσσει την τουρκική ναυαρχίδα στη  Χίο
• Νίκη του Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια της Αργολίδας  (1822) εναντίον της στρατιάς του Δράμαλη
• 1823 σκοτώνεται ο Μάρκος Μπότσαρης σε μάχη στο Καρπενήσι
• 1824 ο αιγυπτιακός στόλος καταπνίγει την επανάσταση στην Κρήτη, καταστρέφει την Κάσο, οι Τούρκοι  τα Ψαρά 
• Η απάντηση δίνεται από τον Μιαούλη στην ναυμαχία του Γέροντα  (Αυγούστου 1824) που καταφέρει ισχυρό χτύπημα στον τουρκοαιγυπτιακό στόλο.

Φάση κάμψης (1825-1827)

1825 ο Ιμπραήμ προσπαθεί να καταλάβει την Πελοπόννησο. 

Οι έλληνες καταπονημένη από τον εμφύλιο δεν αντιστέκονται ιδιαίτερα.

Ηρωική είναι η προσπάθεια του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι.

Μόνη νίκη των ελλήνων στους Μύλους, κοντά στο Άργος, με τους  Δημήτρη Υψηλάντη, Μακρυγιάννη, Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη.

1825 -26 γίνεται η πολιορκία του Μεσολογγίου που καταλήγει στην ηρωική έξοδο

Η επανάσταση κινδύνευε να καμφθεί.

Ο Καραϊσκάκης σκοτώνεται και καταλαμβάνεται η Ακρόπολη.

1827 -η Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία αποφασίζουν την ειρήνευση και την δημιουργία ελληνικού κράτους.(συνθήκη του Λονδίνου)

Προσπάθειες ελλήνων για συγκρότηση κράτους

Μορφές πολιτικής οργάνωσης με τοπικό χαρακτήρα

Για να εδραιωθεί η επανάσταση χρειαζόταν και πολιτική οργάνωση ιδιαίτερα των περιοχών που απελευθερωνόταν.

• Παράλληλα υπήρχε ανάγκη για την διαχείριση των εθνικών γαιών :δηλαδή των ακινήτων των οθωμανικών περιουσιών που τώρα ανήκουν στους έλληνες
• Οι τοπικοί οργανισμοί δηλαδή πολιτικοί σχηματισμοί κυρίως από προεστούς Φαναριώτες τοπικού χαρακτήρα ανέλαβαν  να καλύψουν τις ανάγκες

Αυτή ήταν: Πελοποννησιακή γερουσία Γερουσία της Δυτικής χέρσου Ελλάδας Άρειος Πάγος που διοικούσε την ανατολική Στερεά

Από την αρχή του αγώνα της ανεξαρτησίας φάνηκαν οι διαφορές μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών

Οι οπλαρχηγοί συνασπίστηκαν γύρω από το Δημήτρη Υψηλάντη. 

Κατηγορούσαν τους προεστούς, τους Φαναριώτες, τους ιεράρχες, ότι επιχειρούσαν να μονοπωλήσουν την διαχείριση της εξουσίας.

Α εθνοσυνέλευση -Επίδαυρος 1822- ψηφίστηκε το πρώτο Σύνταγμα: πολίτευμα αβασίλευτη δημοκρατία, εκτελεστικό με 5 μέλη και βουλευτικό με 70 μέλη,  είχε ετήσια θητεία. 

Πρόεδρος του εκτελεστικού εκλέχθηκε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και στο βουλευτικό Δημήτριος Υψηλάντης

Πλειοψηφούσαν όμως οι προεστοί και έτσι αυτό αποδυναμώσουν 

Β Εθνοσυνέλευση - Αστρος Κυνουρίας 1823-  νόμος  της Επιδαύρου-Καταργήθηκαν οι τοπικοί οργανισμοί και το αξίωμα του αρχιστράτηγού που έφερε ο Θόδωρος Κολοκοτρώνης

Εμφύλιος πόλεμος - 1823- αιτία : 

• Οι αντιθέσεις ανάμεσα στους προκρίτους, Φαναριώτες, ιεράρχες από τη μία που διέθεταν δύναμη και στους οπλαρχηγούς, φιλικούς, από την άλλη που ήθελαν και αυτοί  συμμετοχή στα κοινά
• Τοπικιστικές αντιθέσεις
• Διαφωνίες για την διαχείριση των χρημάτων από τα δάνεια της Αγγλίας
• Προσωπικές αντιπαλότητες

Ο Κολοκοτρώνης φυλακίζεται Οδυσσέας Ανδρούτσος δολοφονείται

Γ εθνοσυνέλευση- Επίδαυρος 1826

Διαλύεται λόγω της πτώσης του Μεσολογγίου και γίνεται το 1827 στην Τροιζήνα όπου εξελέγη κυβερνήτης της Ελλάδας ο Ιωάννης Καποδίστριας για εφτά χρόνια. 

Ψήφισε το πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδας το πιο φιλελεύθερο και δημοκρατικό της εποχής του

Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη

Eλληνική επανάσταση και ευρωπαΐκή διπλωματία (1821- 1826)

Οι Έλληνες προσπάθησαν αρχικά να εξασφαλίσουν την συμπαράσταση των Ευρωπαίων.

• 1821- 1822 τα πρώτα χρόνια της επανάστασης οι δυνάμεις κράτησαν αρνητική στάση απέναντι στην επανάσταση.
• 1823 ο άγγλος υπουργός εξωτερικών George Κάνιγκ αναγνωρίζει τους έλληνες ως εμπόλεμη δύναμη
• 1824 η Ρωσία προτείνει το σχέδιο των τριών τμημάτων το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε από το σουλτάνο και από τους έλληνες.

Ενισχύεται η επιρροή της Αγγλίας στην Ελλάδα-Σύναψη δανείων, δημιουργία κομμάτων: αγγλικό με αρχηγό τον Μαυροκορδάτο γαλλικό με ηγέτη  τον Κωλέττη και το ρωσικό με αρχηγούς τον Μεταξά και Κολοκοτρώνη. 

Το κίνημα του φιλελληνισμού: Είναι κίνημα συμπαράσταση στους Έλληνες από τους ευρωπαϊκούς λαούς, 

 προσφέρει ενίσχυση οικονομική και ηθική.

Προς την ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους (1826- 1830)

Οι δυνάμεις αποφασίζουν να λύσουν το ελληνικό ζήτημα.

Η Ιουλιανή συνθήκη του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827 Αγγλία, Ρωσία, Γαλλία) προέβλεπε την ίδρυση αυτόνομου ελληνικού κράτους.

Η άρνηση της οθωμανικής αυτοκρατορίας να αποδεχτεί την ρύθμιση προκάλεσε την ναυμαχία του Ναυαρίνου (8 Οκτωβρίου 1827) όπου συνετρίβη ο τουρκοαιγυπτιακό στόλος.

Πρωτόκολλο ανεξαρτησίας 1830 (Αγγλία ,Ρωσία, Γαλλία) η πρώτη διπλωματική πράξη που αναγνωρίζει την Ελλάδα ως  κράτος κυρίαρχο και ανεξάρτητο. 

 Συνοριακή γραμμή Αχελώου- Σπερχειού.

ΕΝΟΤΗΤΑ 11

Τα επαναστατικά κύματα του 1830 και 1848 στην Ευρώπη 

Α) επαναστάσεις 1830

• Στη Γαλλία- Η μεγαλοαστική τάξη και τα λαϊκά στρώματα στρέφονται ενάντια στις αποφάσεις του βασιλιά Καρόλου Ι’  που ευνοούν την άνοδο στον θρόνο του μετριοπαθούς βασιλιά Λουδοβίκου- Φιλίππου
• Στο Βέλγιο- Οι Βέλγοι επαναστατούν όταν ο βασιλιάς Γουλιέλμος Α’  της Οράγγης  ευνοούσε τους Ολλανδούς και κατορθώνουν να ιδρύσουν ανεξάρτητο βασίλειο του Βελγίου
• Στην Πολωνία - Επανάσταση με αίτημα την ανεξαρτησία από την Ρωσία όμως απέτυχε

Β) Επαναστάσεις 1848 

Αιτία - 

α) Τα οικονομικά και κοινωνικά με αποτέλεσμα γενικευμένη κοινωνική δυσαρέσκεια λόγω πτώση του βιοτικού επιπέδου των λαϊκών στρωμάτων

β) Εθνικά αιτία συνδέονταν με την δημιουργία ανεξάρτητων κρατών

γ) Πολιτικά συνδέονταν με την επιδίωξη ανατροπής των αποφάσεων της Βιέννης. 

• Επανάσταση στη Γαλλία : Από ριζοσπάστες δημοκρατικούς που απαιτούσαν κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, επικράτησαν όμως οι φιλελεύθεροι μετριοπαθείς 
• Επανάσταση στην Αυστρία : Φεύγει ο αυταρχικός πρωθυπουργός Μέττερνιχ η επανάσταση καταπνίγηκε
• Επανάσταση των Ούγγρων: Για λίγο επικρατούν οι επαναστάτες που κήρυξαν την ανεξαρτησία της Ουγγαρίας αλλά τελικά η επανάσταση καταπνίγηκε
• Επανάσταση στην Πρωσία: Υπήρχαν δύο ρεύματα- δημιουργία μιας μεγάλης Γερμανίας ή μίας μικρής απέτυχε

Αποτίμηση: Επαναστατικά κινήματα 1848- «άνοιξη των λαών» : 

Επηρέασαν την πολιτική - 

• η μεγαλοαστική τάξη  είναι αληθινά κερδισμένος 
• αναδύθηκαν εθνικά αιτήματα των λαών 
• κοινωνικοι αντίπαλοι τώρα είναι οι αστοί και οι εργάτες

ΕΝΟΤΗΤΑ 17

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

1828 – Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήρθε στο Ναύπλιο κι  η κατάσταση που βρήκε ήταν τραγική: ο λαός ήταν εξαθλιωμένος, πειρατές, ο αιγυπτιακός στρατός στην νοτιοδυτική Πελοπόννησο, ο τουρκικός στρατός στην Στέρεα Ελλάδα. 

Πολίτευμα και διοίκηση 

Συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στα χέρια του κρίνοντας ότι ήταν αναγκαίο εκείνη τη χρονική στιγμή – η Δ’  εθνοσυνέλευση ( Άργος 1829)επικύρωσε  τις ενέργειες του

Ένοπλες δυνάμεις 

Πρώτο του μέλημα η συγκρότηση τακτικού στρατού – αξιοποιήθηκαν οι αγωνιστές του 21 – ιδρύθηκε ο λόχος των Ευελπίδων – οργάνωση τακτικού πολεμικού ναυτικού – καταπολεμήθηκε η πειρατεία χάρη  στον Ανδρέα Μιαούλη

Οικονομία

Σχημάτισε το πρώτο κρατικό ταμείο με εισφορές των ελλήνων του εξωτερικού – ίδρυσε τράπεζα – έκοψε νόμισμα (τον φοίνικα)– αυστηρή λιτότητα στις δημόσιες δαπάνες – εκσυγχρονισμός γεωργίας με την εισαγωγή νέων καλλιεργειών (πατάτας) και νέων μεθόδων (σιδερένιο άροτρο)

Εκπαίδευση 

Ίδρυσε το ορφανοτροφείο της Αίγινας που περιλαμβάνει τρία αλληλοδιδακτικά σχολεία  (τέσσερα 4 χρόνια δημοτικό)

 – τρία ελληνικά (γυμνάσιο τρία χρόνια)

 – χειροτεχνία με επαγγελματικές σχολές

 – το πρότυπο σχολείο για όσους προορίζονταν για δάσκαλοι 

– κεντρικό σχολείο που προετοιμάζει σπουδαστές για σπουδές στο εξωτερικό

 – στην Τίρυνθα ίδρυσε το πρότυπο αγροκήπιο (γεωργική σχολή)

 – δεν ίδρυσε πανεπιστήμιο

Ολοκλήρωση επανάστασης -1829

Στην πέτρα της Βοιωτίας δόθηκε η τελευταία μάχη με νίκη των ελλήνων 

– 1830 χάρη στις ενέργειες του Καποδίστρια αναγνωρίστηκε η Ελλάδα ως κράτος ανεξάρτητο με σύνορα την γραμμή Αμβρακικού- Παγασητικού. Θα περιλαμβάνει την Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια, Κυκλάδες, Σποράδες, νησιά Αργοσαρωνικού.

Αντιπολίτευση κατά Καποδίστρια 

Πρόκριτοι – πλοιοκτήτες – Φαναριώτες — διανοούμενοι ,ο Κοραής, τον κατηγορούσαν για συγκεντρωτισμό. 

27 Σεπτεμβρίου 1831 – δολοφονείται στο Ναύπλιο από τον Κωσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη.

ΕΝΟΤΗΤΑ 18

Από την άφιξη του Όθωνα 1833 έως την τρίτη Σεπτεμβρίου 1843

Εκλογή κ άφιξη του Οθωνα στην Ελλάδα 

Ο εμφύλιος πόλεμος μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια έκανε τις μεγάλες Δυνάμεις να επέμβουν  στα ελληνικά πράγματα και με την συνθήκη του Λονδίνου, 1832, ώρισαν βασιλιά της Ελλάδας τον Όθωνα, Βαυαρο. 

Πολίτευμα – απόλυτη μοναρχία και δάνειο πρώτη δόση 20.000.000 φράγκα από 60.000.000

Περίοδος Αντιβασιλείας (1833-1835)

Επειδή ο Όθωνας ήταν ανήλικος ορίστηκε μέχρι το 1835 να ασκεί εξουσία μία επιτροπή από Βαυαρούς αξιωματούχους,

 η Αντιβασιλεία όπου τα τρία κύρια μέλη της ήταν : ο Αρμανσπερκ, ο Μάουέρ και ο Χάιντεκ. Θέλησε να κάνει ένα κράτος σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα.

1834 – πρωτεύουσα η Αθήνα

 διοίκηση – συγκεντρωτική η Ελλάδα έχει 10 νομούς 

στρατός – βασίστηκε στους 3.500 Βαυαρούς στρατιωτικούς – οι έλληνες αγωνιστές αγνοήθηκαν 

δικαιοσύνη – δικαστήρια νέοι  νόμοι εκπαίδευση – πρωτοβάθμια (επταετής) δευτεροβάθμια (τριτάξια, τετρατάξια) 

1837 -ιδρύθηκε το πανεπιστήμιο Αθηνών και πολυτεχνικό σχολείο 

ελληνική εκκλησία – αυτοκέφαλη χωρίστηκε διοικητικά  από  το Πατριαρχείο 

στάση των ελλήνων – αρχικά δύσπιστη μετα εχθρική 

Περίοδος απόλυτης μοναρχίας του Όθωνα 1835- 1843

Προσπάθησε να περιορίσει την επιρροή των κομμάτων με αποτέλεσμα έντονες αντιδράσεις

3ης  Σεπτεμβρίου 1843

Αίτια: δυσαρέσκεια για την οικονομική κατάσταση αγροτών, η Ελλάδα αδυνατούσε να εξοφλήσει τα δάνεια της, περικοπή κρατικών δαπανών, οι στρατιωτικοί θύματα των περικοπών. 

Αποτελέσματα – πολιτική κινητοποίηση από τα κόμματα, απαίτηση να δοθεί Σύνταγμα με επικεφαλής το Δημήτριο Καλλεργη  και τον Μακρυγιάννη. Τη νύχτα της 2ης προς 3ης  Σεπτεμβρίου 1843 συγκεντρώθηκαν έξω από τα ανάκτορα και απαίτησαν Σύνταγμα. Ο Όθωνας υποχώρησε.

ΕΝΟΤΗΤΑ 20 

Από την έξωση του Όθωνα παρένθεση (1862) ως το κίνημα στο Γουδί (1909) 

ο Γεώργιος Α βασιλιάς των ελλήνων – ενσωμάτωση Επτανήσων.

Δανός  , Γεώργιος Α Γλύξμπουργκ- βασιλιάς των ελλήνων 

-1864 ενσωμάτωση Επτανήσων 

-Σύνταγμα 1864 βασιλευόμενη δημοκρατία νομοθετική εξουσία θα ασκούσε ο βασιλιάς με τη Βουλή, δικαίωμα ψήφου οι άντρες άνω των 21 ετών,εκτελεστική εξουσία ασκεί ο βασιλιάς με τους υπουργούς του η δικαστική εξουσία είναι ανεξάρτητη.

Εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις

α) Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, δέσποσε 1864 ως 1881, προχώρησε στην διανομή των εθνικών γαιών, επιδίωξε διεύρυνση των συνόρων, αντίθετος στην πολιτική του ο Γεώργιος

Β) Ο κοινοβουλευτισμός λειτουργούσε με  προβλήματα -παράγοντες πολιτικής αστάθειας ο βασιλιάς

Γ) Το 1874 ο Χαρίλαος Τρικούπης εκφράζει την αντίθεσή του βασιλιά υποστηρίζοντας ότι ο βασιλιάς θα έπρεπε να διορίσει πρωθυπουργό μόνο εκείνον που είχε την «δεδηλωμένη»εμπιστοσύνη της Βουλής, δηλαδή την πλειοψηφία των βουλευτών. Ο Γεώργιος αναγνώρισε την αρχή της δηλωμένης.

Δικομματισμός

Εκλογή δύο κομμάτων στην εξουσία την δεκαετία 1885 έως 1895 του Τρικούπη και του Δηληγιάννη.

Το πρόγραμμα του Χαριλάου Τρικούπη

Ο Τρικούπης ήθελε να δημιουργήσει ένα κράτος σύγχρονο και οικονομικά αναπτυγμένο– κατασκεύασε μεγάλα έργα (διώρυγα της Κορίνθου, σιδηροδρομικού δικτύου), εξυγίανση της Δημόσιας διοίκησης, επιβολή βαρύτατης  φορολογίας και σύναψη δανείων για να πετύχει όλα αυτά.

Οι θέσεις του Θ Δηληγιάννη.

Υποστήριζε ότι η φορολόγηση έπρεπε να είναι η μικρότερη δυνατή και κατάργησε τον τρικουπικό νόμο περί «προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων».

Πορεία προς οικονομική εθνική κρίση.

Το 1893 ο Τρικούπης κηρύσσει την πτώχευση της Ελλάδας, δεν βγαίνει στις εκλογές του 1895 ούτε βουλευτής. Το 1896 γίνεται επανάσταση στην Κρήτη και Δηλιγιάννης στέλνει στρατό.

Πόλεμος 1897

Ελληνοτουρκικός στην Θεσσαλία, 

οι έλληνες ηττήθηκαν, 

πολεμική αποζημίωση στο σουλτάνο, 

ΔΟΕ οικονομικός έλεγχος από τις μεγάλες δυνάμεις, 

1909 κίνημα στο Γουδί. 

ΕΝΟΤΗΤΑ 20 

Από την έξωση του Όθωνα παρένθεση (1862) ως το κίνημα στο Γουδί (1909) 

ο Γεώργιος Α βασιλιάς των ελλήνων – ενσωμάτωση Επτανήσων.

Δανός  , Γεώργιος Α Γλύξμπουργκ- βασιλιάς των ελλήνων 

-1864 ενσωμάτωση Επτανήσων 

-Σύνταγμα 1864 βασιλευόμενη δημοκρατία νομοθετική εξουσία θα ασκούσε ο βασιλιάς με τη Βουλή, δικαίωμα ψήφου οι άντρες άνω των 21 ετών,εκτελεστική εξουσία ασκεί ο βασιλιάς με τους υπουργούς του η δικαστική εξουσία είναι ανεξάρτητη.

Εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις

α) Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, δέσποσε 1864 ως 1881, προχώρησε στην διανομή των εθνικών γαιών, επιδίωξε διεύρυνση των συνόρων, αντίθετος στην πολιτική του ο Γεώργιος

Β) Ο κοινοβουλευτισμός λειτουργούσε με  προβλήματα -παράγοντες πολιτικής αστάθειας ο βασιλιάς

Γ) Το 1874 ο Χαρίλαος Τρικούπης εκφράζει την αντίθεσή του βασιλιά υποστηρίζοντας ότι ο βασιλιάς θα έπρεπε να διορίσει πρωθυπουργό μόνο εκείνον που είχε την «δεδηλωμένη»εμπιστοσύνη της Βουλής, δηλαδή την πλειοψηφία των βουλευτών. Ο Γεώργιος αναγνώρισε την αρχή της δηλωμένης.

Δικομματισμός

Εκλογή δύο κομμάτων στην εξουσία την δεκαετία 1885 έως 1895 του Τρικούπη και του Δηληγιάννη.

Το πρόγραμμα του Χαριλάου Τρικούπη

Ο Τρικούπης ήθελε να δημιουργήσει ένα κράτος σύγχρονο και οικονομικά αναπτυγμένο– κατασκεύασε μεγάλα έργα (διώρυγα της Κορίνθου, σιδηροδρομικού δικτύου), εξυγίανση της Δημόσιας διοίκησης, επιβολή βαρύτατης  φορολογίας και σύναψη δανείων για να πετύχει όλα αυτά.

Οι θέσεις του Θ Δηληγιάννη.

Υποστήριζε ότι η φορολόγηση έπρεπε να είναι η μικρότερη δυνατή και κατάργησε τον τρικουπικό νόμο περί «προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων».

Πορεία προς οικονομική εθνική κρίση.

Το 1893 ο Τρικούπης κηρύσσει την πτώχευση της Ελλάδας, δεν βγαίνει στις εκλογές του 1895 ούτε βουλευτής. Το 1896 γίνεται επανάσταση στην Κρήτη και Δηλιγιάννης στέλνει στρατό.

Πόλεμος 1897

Ελληνοτουρκικός στην Θεσσαλία, 

οι έλληνες ηττήθηκαν, 

πολεμική αποζημίωση στο σουλτάνο, 

ΔΟΕ οικονομικός έλεγχος από τις μεγάλες δυνάμεις, 

1909 κίνημα στο Γουδί. 

ΕΝΟΤΗΤΑ 21

Το κρητικό ζήτημα (1821 -1905)

Κρητικό ζήτημα ονομάστηκαν οι προσπάθειες των ελλήνων της Κρήτης και των ελεύθερων ελλήνων για ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Επαναστάσεις  στην Κρήτη:

1821 απέτυχε από τον Αιγύπτιο ηγεμόνα Μουχάμετ Άλι 

1866 – 69 μεγάλη κρητική επανάσταση καταπνίγηκε – ολοκαύτωμα της μονής του Αρκαδίου κοντά στο Ρέθυμνο 

1868 – οργανικός νόμος από σουλτάνο να προσλαμβάνονται χριστιανοί στην διοίκηση, ισοτιμία τουρκικής και ελληνικής γλώσσας, μικτά δικαστήρια 

1878 – νέα μεγάλη επανάσταση- σύμβαση της Χαλεπάς, ο γενικός διοικητής χριστιανός – καθεστώς ημιαυτονομίας 

1896 – 97 νέα επανάσταση- αυτόνομη κρητική πολιτεία- ύπατος αρμοστής ο πρίγκιπας Γεώργιος 

1889 – Νέα  αποτυχημένη επανάσταση – κατήργησε την σύμβαση της Χαλεπάς 

1905 – επανάσταση στο Θέρισο Χανίων με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο – κήρυξαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα – μεγάλες δυνάμεις όμως απέτρεψαν κάτι τέτοιο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 27

Το κίνημα στο Γουδί (1909)

Αίτια: α) Τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα η Ελλάδα αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα (1893 πτώχευση, 1898 επιβολή ΔΟΕ) β) Αρχές 20ού αιώνα δύσκολη η διάθεση των ελληνικών αγροτικών προϊόντων λόγω της διεθνούς οικονομικής ύφεσης λίγα τα εμβάσματα από Αμερική

Γ) Αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας να διαχειριστεί τις εθνικές διεκδικήσεις (ήττα 1897) πολιτική αστάθεια

Δ) Διάχυτη δυσαρέσκεια στην ελληνική κοινωνία

Ε) - μειωνόταν  διαρκώς το κύρος των πολιτικών και της μοναρχίας

Μάιος 1909 : Ιδρύεται ο στρατιωτικός σύνδεσμος οργάνωση κατώτερων αξιωματικών που δυσφορούσε για το ότι η βασιλική οικογένεια προωθούσε τους ευνοούμενους της το στράτευμα και την κακή κατάσταση των ενόπλων δυνάμεων. 

12-8-1909 : Αναλαμβάνει την ηγεσία του συνδέσμου ο συνταγματάρχης Νικόλαος Ζορμπάς

15-8-1909: Κίνημα στο Γουδί -η κυβέρνηση δέχτηκε τους όρους τους.

Ο Σύνδεσμος ζητούσε : Αναδιοργάνωση των ενόπλων δυνάμεων με απομάκρυνση από το στράτευμα των πριγκίπων. Έτσι θα καταργούνταν η ευνοιοκρατία και θα εξελίσσονταν ανεμπόδιστα βαθμολογικά οι αξιωματικοί – υπήρχαν και κάποια αόριστα και γενικά αιτήματα για μεταρρυθμίσεις του κράτους στην οικονομία δικαιοσύνη εκπαίδευση. 

Το κίνημα στο Γουδί προκάλεσε έκρηξη λαϊκών αιτημάτων με επιτακτικό το αίτημα της «ανόρθωσης» του κράτους. 

14 Σεπτεμβρίου 1909 εντυπωσιακό συλλαλητήριο στην Αθήνα – η ηγεσία του συνδέσμου καλεί τον Ελευθέριο Βενιζέλο. 

ΕΝΟΤΗΤΑ 28

Ελευθέριος Βενιζέλος πρωθυπουργός: η βενιζελικη πολιτική  1910-1912

Αύγουστος-Νοέμβριος 1910 : Μετά από δύο εκλογικές αναμετρήσεις το κόμμα των φιλελευθέρων υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο κερδίσει την πλειοψηφία στην Βουλή. Όταν το 1909 ο σύνδεσμος καλή του Βενιζέλου στην Αθήνα να αναλάβει πρωθυπουργία εκείνος αρνείται γιατί θέλει να γίνουν εκλογές να αναδειχθεί αναθεωρητική Βουλή και έτσι να βγεις χειρός.

 Μετά τη νίκη του το 1910 ψηφίζεται το αναθεωρημένο Σύνταγμα του 1911 όπου προέβλεπε : 

Α)μονιμότητα δημοσίων υπαλλήλων,

Β) υποχρεωτική δωρεάν εκπαίδευση 

Γ)απαγόρευση δημόσιους υπαλλήλους και στρατιωτικούς να εκλέγονται βουλευτές κ.α.

Η στάση του απέναντι στην μοναρχία ήταν συμβιβαστική και όλες του οι πρωτοβουλίες συνδέονταν με την εκτίμηση του ότι σύντομα η Ελλάδα θα έπρεπε να πάρει μέρος σε πόλεμο. Έτσι δεν ήθελε να έρθει σε ρήξη με το βασιλιά ή να διχάσει τον λαό . Γι’ αυτό και όρισε τον Κωνσταντίνο αρχηγό του στρατού παρόλες τις αντιδράσεις των βενιζελικών. 

Το Μάρτιο του 1912 κερδίζει την θριαμβευτικά τις εκλογές.

ΕΝΟΤΗΤΑ 29

Οι βαλκανικοί πόλεμοι 1910-1912

Αίτια : 1) Στόχος των Νεοτούρκων ήταν εκτουρκισμός της οθωμανικής αυτοκρατορίας – δίωξη σε βάρος αλλοεθνών πληθυσμών – Έλληνες,Βούλγαροι, Σέρβοι επιδίωκαν την  των ομοεθνών τους και την ενσωμάτωση των οθωμανικών εδαφών που αυτοί κατοικούσαν 2) Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία δυσαρεστούνται γιατί η Γερμανία ήδη από τον 19ο αιώνα είχε διεισδύσει οικονομικά στην οθωμανική αυτοκρατορία, Ιταλία κατελαβε τα Δωδεκάνησα και επιτέθηκε εναντίον της Λιβύης ενώ η Αυστροουγγαρία προχωρήσω το 1908 στην προσάρτηση της Βοσνίας Ερζεγοβίνης.

Βαλκανικές συμμαχίες: Αρχικά ο Βενιζέλος είχε κατευναστική πολιτική απέναντι τους Νεότουρκους, του 1912 όμως προχώρα σε συνθήκη συμμαχίας με Σερβία,Βουλγαρία και Μαυροβούνιο.

Α βαλκανικός πόλεμος ( Οκτώβριος 1912-Μάιος 1913)

Οι βαλκανικοί σύμμαχοι ζήτησαν από το σουλτάνο να σέβεται τα δικαιώματα των χριστιανικών εθνοτήτων και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις ο σουλτάνος αρνείται και ξεσπά πόλεμος. Ο ελληνικός στρατός μου αρχιστράτηγο τον διάδοχο Κωνσταντίνο προελαύνει στην Μακεδονία καταλαμβάνοντας πολλές περιοχές. Οι σέρβοι καταλαμβάνουν τα Σκόπια, το μοναστήρι και προχωρούν μέχρι το Δυρράχιο της Αλβανίας. Οι Βούλγαροι φτάνω σε μικρή απόσταση από την Κωνσταντινούπολη και καταλαμβάνουν την Δυτική Θράκη και ανατολική Μακεδονία. Επίσης κατευθύνονται προς Θεσσαλονίκη. Προλαβαίνει όμως και μπαίνει πρώτος στην Θεσσαλονίκη 26 Οκτωβρίου 1912 ο Κωσταντίνος. Επίσης καταλαμβάνονται στα Ιωάννινα από τον ελληνικό στρατό. Τέλος τίθεται Υπό ελληνικό έλεγχο τα νησιά του βορείου και ανατολικού Αιγαίου (Θάσος Σαμοθράκη Λέσβος Χίος Λήμνος Τένεδος Ίμβρος Σάμος Ικαρία). 

Συνθήκη Λονδίνου (17 Μαΐου 1913) με τη συνθήκη αυτή η τερματίσει τυπικά ο Α βαλκανικός πόλεμος- η οθωμανική αυτοκρατορία αναγκάζεται να εγκαταλείψει όλοι σχεδόν τα βαλκανικά εδάφη της- τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, η χερσόνησος του Αγίου όρους το μέλλον τους θα καθορίζεται από τις δυνάμεις. 

29 Ιουλίου 1913 Η  Αλβανία αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος, -τα Δωδεκάνησα παρέμειναν υπό ιταλική κατοχή.

Δολοφονία βασιλιά Γεώργιου στη Θεσσαλονίκη- Χωρίς να έχει αποδειχθεί πίσω από αυτή τη δολοφονία βρισκόταν Γερμανία γιατί ήθελε το χρόνο του γερμανόφιλο διάδοχο Κωνσταντίνο όπως και έγινε.

Β βαλκανικός πόλεμος (Ιούνιος -Ιούλιος 1913) Ελλάδα- Σερβία συμμαχούν εναντίον της Βουλγαρίας, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε ολόκληρη την ανατολική Μακεδονία και τη  Δυτική Θράκη ως την Αλεξανδρούπολη, οι Τούρκοι ανακαταλαμβάνουν την Αδριανούπολη στην ανατολική Θράκη. 

ΕΝΟΤΗΤΑ 30 

Η Ελλάδα και τα Βαλκάνια μετά τους Βαλκανικούς πολέμους

• Συνθήκη Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913)

Με αυτή τη συνθήκη τερματίζουν οι βαλκανικοί πόλεμοι και καθορίζεται ποια εδάφη παίρνει η κάθε χώρα.

• Ελλάδα -Παίρνει την Μακεδονία, Νότια Ήπειρο, νησιά βορείου και ανατολικού Αιγαίου Κρήτη. Τα εδάφη αυτά ονομάστηκαν Νέες Χώρες.
• Σερβία -Β.Δ. Μακεδονία 
• Βουλγαρία - παίρνει τη Δυτική Θράκη. Η ανατολική Θράκη παρέμενε στην οθωμανική αυτοκρατορία. Τα Δωδεκάνησα βρίσκονται υπό ιταλικό έλεγχο.
• Β. Ήπειρος- Με το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας, 4 Δεκεμβρίου 1913, η βόρεια Ήπειρος περιοχή με σημαντική ελληνική παρουσία παραχωρήθηκε στην Αλβανία, απόφαση που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις των Ελλήνων της περιοχής.
• Οι Νέες Χώρες -Διέθεταν θετικές προοπτικές γιατί αποτελούσαν ακμαία οικονομικά κέντρα (Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Καβάλα, Ηράκλειο, Χίος, Μυτιλήνη)

Μεταρρυθμίσεις Βενιζέλου συνεχίστηκαν: όπως οκτάωρη εργασία, αναγνώριση εργατικών σωματείων, αγροτικοί συνεταιρισμοί, μέτρα για την ασφάλιση των εργαζομένων.

Υπήρχε Κινητικότητα στην εξωτερική πολιτική γιατί ο σουλτάνος δεν αποδεχόταν την ελληνική κυριαρχία στα νησιά του βορείου και ανατολικού Αιγαίου,  υπήρχε ιταλική κατοχή στα Δωδεκάνησα και πυκνοί  ελληνικοί πληθυσμοί στην βόρειο ήπειρο, στην Θράκη και στην Μικρασία.

ΕΝΟΤΗΤΑ 31

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918)

1. Αίτια :

 α) ιμπεριαλισμός , Επιθετική προσπάθεια της Γερμανίας να καλύψει τις ανάγκες της σε πρώτες ύλες μέσω της αναδιανομής του παγκόσμιου πλούτου και των αποικιών. Έτσι γρήγορα έρχεται αντιμέτωπη με Βρετανία και η Γαλλία.

β) Εθνικισμός : Έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στην ωρίμανση των συνθηκών για πόλεμο, τώρα δεν αποφάσισαν μόνο ηγέτες αλλά και οι λαοί που δεν ήταν διατεθειμένοι να καταπνίξουν τα εθνικά τους αισθήματα για την ειρήνη.

γ) μιλιταρισμός Η ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας και η στρατιωτική ενίσχυση της Γερμανίας ώθησαν και τις άλλες δυνάμεις στην κλιμάκωση των στρατιωτικών τους εξοπλισμών, υπήρχαν πολλές φωνές που τονίζουν την αξία του πολέμου ως μέσο επίλυσης των διαφορών.

2. Τα αντίπαλα στρατόπεδα: Η τριπλή συμμαχία ή  κεντρικές δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Ιταλία) από τη μία και η Τριπλή συνεννόηση ή Αντάντ (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία) από την άλλη.
3. Αφορμή για την κήρυξη Η δολοφονία στο Σεράγεβο της Βοσνίας του διαδόχου του αυστριακού θρόνου Φραγκίσκου Φερδινάνδου από έναν νέο Σέρβο εθνικιστή. Αμέσως η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία (Ιούλιος 1914) και αρχίζει ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος.
4. Τα κύρια μέτωπα α) το δυτικό όπου Γερμανία και Γαλλία έσκαψαν σε μία γραμμή εκατοντάδων χιλιομέτρων χαρακώματα και εκεί μάχονταν με συνθήκες ζωής τραγικές β) Το ανατολικό με την Ρωσία στις δυνάμεις της Αντάντ και την Οθωμανική αυτοκρατορία στον πόλεμο των κεντρικών δυνάμεων.
5. Συμμαχίες και ανακατατάξεις Το 1915 η Βουλγαρία συμμαχήσει με τις κεντρικές δυνάμεις. Η Αντάντ μετέφερε στρατό στην Θεσσαλονίκη ενώ η Ελλάδα παραμένει ουδέτερη. Ιταλία συμμαχεί με την Αντάντ για να κερδίσει εδάφη (Μικρασία) 1917,

 η Ρωσία υπογραφή συνθήκη ειρήνης με την Γερμανία. Η Αμερική μπαίνει στον πόλεμο ο σύμμαχος της Αντάντ καθώς και η Ελλάδα.

1918 τέλος του πολέμου με 8 εκατομμύρια νεκρούς και 20 εκατομμύρια τραυματίες.

ΕΝΟΤΗΤΑ 32

Η Ελλάδα στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο- Ο εθνικός διχασμός 

Η θέση του Βενιζέλου : Ο Βενιζέλος έκρινε ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να συμμαχήσει με την Αντάντ για να διευρύνει τα σύνορα της. Τον υποστήριζαν και λαϊκές τάξεις αλλά και μεγαλοαστοί.

Η θέση του Κων/νου: Ο βασιλιάς υποστήριζε την διαρκή ουδετερότητα, αν και ήθελε την Ελλάδα σύμμαχο των κεντρικών δυνάμεων. Τον υποστήριξαν μικροαστοί και λαϊκές τάξεις.

Σύγκρουση Βενιζέλου- Κων/νου: Ο Βενιζέλος παραιτείται όταν ο Κωνσταντίνος αρνείται να συμφωνήσει να βοηθήσει η  Ελλάδα την Αντάντ  να καταλάβει τα Δαρδανέλια,

εκλογές 1915- ο Βενιζέλος νικά, 

παραιτείται δεύτερη φορά όταν ο Βασιλιας διαφωνεί στην επιστράτευση, 

νέες εκλογές στις οποίες οι φιλελεύθεροι απέχουν.

Εμπλοκή της Ελλάδας στον Α παγκόσμιο πόλεμο: 

1915 -η Αντάντ αποβίβασε στρατεύματα στην Θεσσαλονίκη. 

1916 -Γερμανία, Βουλγαρία εισβάλουν στην ανατολική Μακεδονία και οι ελληνικές δυνάμεις δεν αντιδρούν λόγω των εντολών του Κωνσταντίνου περί ουδετερότητας.

Οι Επίστρατοι και το κίνημα της εθνικής άμυνας- 

Επίστρατοι -είναι φιλοβασιλικ;ή,  παραστρατιωτική οργάνωση περίπου 200.000 χιλιάδες μέλη 

εθνική άμυνα -είναι οργάνωση βενιζελικών στην Μακεδονία, πραγματοποίησαν κίνημα στην Θεσσαλονίκη (1916) ζητώντας την συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. 

Προσωρινή κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης: ο Βενιζέλος την εγκατέστησε και διέταξε επιστράτευση. 

Εθνικός Διχασμός: η πολιτική κρίση που άρχισε το 1915 λόγω της διαφωνίας βασιλιά Βενιζέλου. Το 1916 υπάρχουν δύο κέντρα εξουσίας το «κράτος των Αθηνών» και το «κράτος της Θεσσαλονίκης». 

Δυναμική επέμβαση της Ανταντ κι  εξωση Κωνσταντίνου: Η Αντάντ κατέλαβε τον Πειραιά,

το Νοέμβριο 1916 γίνονται διώξεις  σε βάρος βενιζελικών,

 ο Κωνσταντίνος απομακρύνεται. 

Ανάληψη εξουσίας από Βενιζέλο. 

Η Ρωσική επανάσταση 

1. Η κρίση του τσαρικού καθεστώτος α) Το 85% των Ρώσων στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν αγρότες, τα μεγάλα κτήματα ανήκαν σε γαιοκτήμονες και οι καλλιεργητές ζούσαν σε άθλιες συνθήκες, γινόταν συχνές εξεγέρσεις και αναδασμό β) το ίδιο άθλια ζούσαν και οι εργάτες, οι εξεγέρσεις τους πνίγονταν στο αίμα γ) ο τσάρος Νικόλαος Β΄ δέχτηκε την εκλογή ενός νομοθετικού σώματος (Δούμα) θεσπίζοντας την συνταγματική μοναρχία, επανάσταση στην Μόσχα (1905 έως 1906), επιστράτευση ρώσων στο Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, τραγικές συνθήκες.

2. Αστική επανάσταση- Φεβρουάριος 1917 : Επικρατούν μετριοπαθείς, φιλελεύθεροι, αστοί και οργανώνονται τα Σοβιέτ (συμβούλιο εργατών και στρατιωτών)

η εξουσία μοιραζόταν ανάμεσα στα Σοβιέτ και την προσωρινή κυβέρνηση, 

ο τσάρος παραιτείται, η προσωρινή κυβέρνηση δεν προχωρά σε  αναδασμό της γης και απόσυρση της Ρωσίας από τον πόλεμο,

 οι μπολσεβίκοι με αρχηγό τον Λένιν υπόσχονται κάτι τέτοιο. 

3. Σοσιαλιστική Οκτωβριανή επανάσταση 1917: Πρώτα οι μπολσεβίκοι κυριάρχησαν στα Σοβιέτ και οργανώνουν νέα επανάσταση στην Πετρούπολη (Οκτώβρη 1917), 

νικούν και όλες οι οικονομικές μονάδες (αγροκτήματα, εργοστάσια, τράπεζες κι άλλα) αφαιρούνται από τους ιδιοκτήτες τους, 

την διοίκηση των εργοστασίων αναλαμβάνουν τα Σοβιέτ και υπογράφουν συνθήκη ειρήνης με την Γερμανία. 

4. Εμφύλιος πόλεμος ξένη επέμβαση: Οπαδοί του τσάρου πολεμούν με τους μπολσεβίκους, 

οι χώρες της Αντάντ υποστηρίζουν τους τσαρικούς, οι μπολσεβίκοι το 1921 επικρατούν.

5. Ίδρυση της σοβιετικής ένωσης: Ιδρύεται η ΕΣΣΔ ή  Σοβιετική Ένωση, ομοσπονδιακό κράτος->   το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος του κόσμου.
6. Επίδραση της Οκτωβριανής επανάστασης στην Ευρώπη

Η επίδραση είναι μεγάλη, ιδρύονται τα πρώτα κομμουνιστικά κόμματα,

 στην Ελλάδα δημιουργούνται το 1918.

Λήξη Α Παγκοσμίου Πολέμου 

1. Παρίσι : Συγκεντρώθηκαν οι νικητές Ιανουάριος 1919 για να συζητήσουν τους όρους του συνθηκών ειρήνης. 

Ήθελαν:  α) αναμόρφωση του πολιτικού χάρτη της Ευρώπης β) η Γαλλία επιδιώκει την εξουθένωση της Γερμανίας γ) εγκλωβισμό του νέου καθεστώτος της Ρωσίας.

2. Συνθήκη Βερσαλλιών (Ιούνιος 1919): Η Γερμανία παραχωρούσε εδάφη της στην Γαλλία, στο Βέλγιο, στην Δανία,

θα πλήρωνε αποζημιώσεις και θα αφοπλίζονταν

3. Συνθήκη Αγίου Γερμανού (1919) Η Αυστροουγγαρία αναγνωρίζει την ανεξαρτησία της Ουγγαρίας, Τσεχοσλοβακίας, Γιουγκοσλαβίας, Πολωνίας και έτσι διαλύονταν.
4. Συνθήκη Νεϊγύ (Νοέμβριος 1919) Η Βουλγαρία έδινε ανατολική Μακεδονία και Δυτική Θράκη στην Ελλάδα, 

ανταλλαγή πληθυσμών.

5. Συνθήκη Τριανόν (Ιούνιος 1920 Η Ουγγαρία θα παραχωρούσε εδάφη στην Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία.
6. Συνθήκη Σεβρών (1920) Ο σουλτάνος παραχωρούσε Ιράκ, Παλαιστίνη, Ιορδανία στην Βρετανία, 

Συρία, Λίβανο στη Γαλλία, 

Κουρδιστάν, Αρμενία ανεξάρτητα, 

Ίμβρος, Τένεδος και Θράκη στην Ελλάδα, 

Δωδεκάνησα εκτός Ρόδου στην Ελλάδα, 

Σμύρνη θα είχε διοίκηση ελληνική για πέντε χρόνια  και μετά δημοψήφισμα για την τύχη της.

7. Κοινωνία των εθνών Διεθνής οργανισμός στον οποίο θα απευθύνονται τα κράτη για να λύσουν ειρηνικά τις διαφορές τους.