Μάθημα : Θρησκευτικά Γ Λυκείου

Κωδικός : 2006010219

2006010219  -  ΙΩΑΝΝΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

Μάθημα

- Το μάθημα δεν διαθέτει περιγραφή -

Ενότητες


Η εργασία παραδοσιακά κατέχει κεντρική θέση στην ιεραρχία των οικονομικών και κοινωνικών αξιών ως μέσο απόκτησης αγαθών, αλλά και ως μέσο αξιοποίησης των ατόμων στην παραγωγική διαδικασία, ενώ επιπλέον συμβάλλει στην κοινωνική ένταξη και την καταξίωση αυτών και στην δημιουργία κλίματος ψυχολογικής ηρεμίας, αξιοπρέπειας και ασφάλειας, που συντελεί στον καθορισμό της ταυτότητας του κάθε ατόμου. Σε μία οικονομία μισθοσυντήρητων, όπως η ελληνική, το δικαίωμα της απολαβής των κοινωνικών και οικονομικών αγαθών συνδέεται με την παροχή εργασίας.

Η αμειβόμενη εργασία αποτελεί έναν άξονα γύρω από τον οποίο οργανώνεται ο τρόπος ζωής του εργαζομένου. Η Jahoda διατείνεται ότι η εργασία χρησιμεύει ως δεσμός μεταξύ του ανθρώπου και της κοινωνικής πραγματικότητας: «Κάτω από τις παρούσες συνθήκες, η πλειοψηφία των ανθρώπων επωφελείται από την εργασιακή σχέση στους εξής πέντε τομείς: στην οργάνωση του χρόνου, στις κοινωνικές επαφές, στην συμμετοχή σε κοινωνικούς σκοπούς, στην ανάπτυξη προσωπικού κύρους και ταυτότητας, όπως επίσης και σε ψυχαγωγικές και κοινωνικές δραστηριότητες» (Liebow E., 1976).

Με άλλα λόγια, η δουλειά μας προσφέρει πολύ περισσότερα από τον μισθό μας και διασφαλίζουμε το δικαίωμα για σύνταξη, διακοπές, υγειονομική ασφάλιση και την αναγνώριση ότι είμαστε παραγωγικά μέλη της κοινωνίας. Επιπλέον η εργασία μας καθορίζει σε μεγάλο βαθμό με ποιούς τρόπους και σε ποιές ομάδες ανήκουμε η δεν ανήκουμε μέσα στην ευρύτερη κοινωνία, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό σε τι τύπο σπιτιού ζούμε, ποιοί είναι οι φίλοι μας, σε ποιό σχολείο θα φοιτήσουν και τι εκπαίδευση θα πάρουν τα παιδιά μας (Σταθόπουλος Π., 1987).

Πέραν όμως από τους σύγχρονους μελετητές, η Ορθόδοξη Εκκλησία εδώ και πολλούς αιώνες έχει αναπτύξει μία πλήρη θεολογία για την αξία της εργασίας και τον ρόλο της για την πνευματική, συναισθηματική, σωματική και ψυχολογική υγεία και ισορροπία του ατόμου.

Η αντίληψη της εργασίας στην Παλαιά ΔιαθήκηΣτην Παλαιά Διαθήκη έχουμε αναφορές στην αξία της εργασίας από τα πρώτα ακόμη κεφάλαια. Παρακολουθούμε τον Θεό να καθαγιάζει την εργασία μέσα από την Δημιουργία του κόσμου.
Στο Α’ κεφάλαιο της «Γενέσεως» ο Θεός εμφανίζεται ως καλλιτέχνης εργάτης, να έχει μοχθήσει για να δημιουργήσει τον κόσμο. Έτσι στο τέλος, αφού αξιολόγησε τα δημιουργήματά Του, ικανοποιημένος, αναπαύτηκε την έβδομη μέρα.

Σε άλλο σημείο της Βίβλου εξυμνείται η εργασία και καταδικάζεται η οκνηρία. «Πήγαινε στο μυρμήγκι, τεμπέλη, και ζήλεψε βλέποντας τους δρόμους αυτού και γίνε σοφότερος και πορεύσου προς τη μέλισσα, μάθε πόσο σεμνά κάνει την εργασία της, όντας εργατική» (Παροιμ. 6, 6). 

Η αντίληψη της εργασίας στην Καινή Διαθήκη

Στην Καινή Διαθήκη τονίζεται ακόμη περισσότερο η σημασία της εργασίας. Ο ίδιος ο Ιησούς εργαζόταν από την εφηβική του ηλικία δίπλα στον Ιωσήφ ως τέκτων, γι’ αυτό μόλις τον είδαν οι συμπολίτες του να πηγαίνει στην συναγωγή και να διδάσκει, αναρωτήθηκαν: «Αυτός δεν είναι ο ξυλουργός, ο υιός της Μαρίας;» (Μαρκ. 6, 3). Την εκτίμησή Του προς την εργασία τη δηλώνει ο Χριστός και από την επιλογή των μαθητών Του, οι οποίοι προέρχονταν από την τάξη των εργαζομένων. Το ότι ήταν αλιείς δεν έχει μόνο συμβολικό χαρακτήρα, αλλά δηλώνει και την εκτίμηση του Ιησού προς την εργατική τάξη (Μπρατσιώτης Παν., 1959).
Από τους αποστόλους, το σημαντικότερο ίσως παράδειγμα σχετικά με την εργασία είναι ο Παύλος. Αν και καταγόταν από πλούσια οικογένεια, έχοντας ασπασθεί τον Χριστιανισμό, ασκεί στην Ταρσό της Κιλικίας την τέχνη του σκηνοποιού. Μάλιστα καυχάται στους Κορινθίους ότι κοπιάζει εργαζόμενος με τα δικά του χέρια και δεν επιβαρύνει τα πνευματικά του παιδιά με την διατροφή του, όπως είχε κάθε δικαίωμα (Α’ Κορ. 4, 12, 9, 12). Σε άλλο σημείο των λόγων του υπάρχει η διαχρονική του φράση•«ει τις ου θέλει εργάζεσθαι, μηδέ εσθιέτω» (Β  Θεσσ. 3, 10), ενώ στηλιτεύει τον θεσμό της δουλείας μέσα από την επιστολή προς τον Φιλήμονα, προσπαθώντας να διασφαλίσει τα δικαιώματα του δούλου Ονησίμου.

Η αντίληψη της εργασίας στα πατερικά κείμενα

Οι Τρεις Ιεράρχες συγκεντρώνουν στους λόγους τους όλη την διδασκαλία της Εκκλησίας περί εργασίας.  Aναφέρουν ότι η εργασία είναι μέσον ασκήσεως, αποφυγής «μετεωρισμών», νηφαλιότητας και διαπαιδαγώγησης. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει χαρακτηριστικά: «Τίποτα πιο άχρηστο δεν υπάρχει από τον άνθρωπο που συνεχώς ζει μέσα στην άνεση και την πολυτέλεια. Τι πιο αηδιαστικό από τον άνθρωπο που δεν έχει τίποτα να κάνει; Ο Θεός έφτιαξε τον άνθρωπο να είναι ενεργητικός, και είναι στην φύση του να εργάζεται, ενώ είναι ανώμαλο να τεμπελιάζει. Γι’ αυτόν τον λόγο ο Θεός μας έκανε να έχουμε ανάγκη την εργασία. Η αργία βλάπτει το σώμα και τα πάντα… Είναι της ψυχής  συνήθεια η εργασία (πνευματική), και όταν τελειώσει με αυτήν ο άνθρωπος, επειδή δεν μπορεί να κάθεται, βρίσκει κάτι άλλο να κάνει… Κανείς από όσους έχουν τέχνη να μην ντρέπεται, αλλά αυτοί που κάθονται στο σπίτι και τεμπελιάζουν» (PG 60, 255. 61,452. 61,168).
Σημαντική είναι η διδασκαλία του Μ. Βασιλείου και του Χρυσοστόμου περί επαγγελμάτων και τεχνών. Οι πατέρες θεωρούν όλα τα επαγγέλματα σπουδαία, εκτός από αυτά που οδηγούν σε ηθική πτώση όσους τα ασκούν, όπως ο τοκογλύφος, κ.α.
Οι πατέρες διδάσκουν ότι ο άνθρωπος πρέπει να επιλέγει το επάγγελμά του βάσει των ικανοτήτων και των κλίσεών του. Μάλιστα ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός υποδεικνύει και την ανάγκη του επαγγελματικού προσανατολισμού (PG 37,289). Επίσης αναφέρεται ότι απαιτείται ευσυνειδησία στην άσκηση της εργασίας και προσοχή, καθώς ο εργάτης δεν πρέπει να αποσπάται. Ο Μ. Βασίλειος επαινεί την ομαδική εργασία, την οποία παρομοιάζει με το μελίσσι. Τέλος, καταδικάζει την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο και μέμφεται όσους χρησιμοποιούν τον ιδρώτα του εργάτη για να πλουτίσουν οι ίδιοι.
Συνοψίζοντας, ο σκοπός της εργασίας μέσα από τα πατερικά κείμενα είναι διττός:  ατομικός και κοινωνικός.

Οι σύγχρονες αντιλήψεις της Εκκλησίας για την εργασία

Το ζήτημα της εργασίας έχει απασχολήσει κατ’ επανάληψη την Εκκλησία, ενώ έχει διατυπωθεί μέχρι σήμερα μια σειρά συμπερασμάτων, τα οποία υποδεικνύουν με σαφή τρόπο την θέση της εκκλησίας σχετικά με το πολύ σημαντικό για μας ζήτημα της εργασίας. Τα κυριότερα συμπεράσματα είναι τα ακόλουθα (Μπρατσιώτης Παν., 1959):
Σε αντίθεση με το πνεύμα του αρχαίου κόσμου που υποτιμούσε την χειρωνακτική εργασία, ο Χριστιανισμός όχι μόνο δεν περιφρονεί την εργασία, αλλά το αντίθετο. Την τιμά και την εξυψώνει όσο καμιά άλλη θρησκεία, ανάγοντάς την σε κοινωνικό λειτούργημα.
Ο Χριστιανισμός καταδίκασε την οκνηρία, τον παρασιτισμό και οποιαδήποτε παρόμοια συμπεριφορά.
Αντίθετη προς τη χριστιανική αντίληψη περί εργασίας, ως καθήκοντος και δικαιώματος, αλλά συγχρόνως και κοινωνικού λειτουργήματος, βρίσκεται η σημερινή κοινωνική πληγή της ανεργίας, την οποία οφείλει να αντιμετωπίσει η κοινωνία.
Ο Χριστιανισμός δεν θεωρεί την εργασία σκοπό, αλλά μέσον εξυπηρέτησης των ανθρώπων, ο οποίος τίθεται υπεράνω της εργασίας και κυρίαρχος της Φύσης, ως αντιπρόσωπος του αρχιτεχνίτη Θεού στην Γη.
Η εργασία δεν είναι μόνο έργο και τέχνη, αλλά και εκδήλωση και προβολή της προσωπικότητας του ανθρώπου. Σύμφωνα με την άποψη αυτήν, η εργασία δεν είναι εμπόρευμα, που ανταλλάσσεται, όπως τα υλικά πράγματα, ούτε γίνεται να νοηθεί ανεξάρτητα από τις ανάγκες του ανθρώπου, ως προσώπου και ως οικογενειάρχη.
Στην κοινωνία και την πολιτεία η θέση του εργαζομένου πρέπει να είναι ανάλογη προς την αξία της ανθρώπινης προσωπικότητας. Ο Χριστιανισμός, ενδιαφερόμενος για την προσωπικότητα του εργαζομένου, αντιμετωπίζει – υπό το πρίσμα της δικαιοσύνης και της αγάπης – ζητήματα οικονομικά και κοινωνικά, όπως είναι η δίκαιη και ικανοποιητική αμοιβή, οι όροι της εργασίας, η άνετη και αξιοπρεπής διαβίωση, η οικογενειακή εξασφάλιση του ανθρώπου εν όψει ασθενειών, ατυχημάτων, ανεργίας και γήρατος. Με αυτό το πνεύμα οφείλει και η Εκκλησία να εγείρει την φωνή της ενάντια σε οποιαδήποτε αδικία εις βάρος του εργαζομένου, ακόμη και εάν πρέπει να έρθει σε σύγκρουση με την κοσμική εξουσία.
Η Εκκλησία οφείλει να συμβάλλει στην πρέπουσα ικανοποίηση των πνευματικών και υλικών αγαθών του εργαζόμενου κόσμου.
Η χριστιανική διδασκαλία επιβάλλει κατά την διάρκεια της ημερήσιας και νυχτερινής εργασίας, ανάλογα με την φύση και τις συνθήκες της, να παρέχεται στον εργαζόμενο ο απαιτούμενος χρόνος για την σωματική του ανάπαυση, την ψυχαγωγία του και την συμπλήρωση της πνευματικής και επαγγελματικής του μόρφωσης, για την οποία πρέπει να ληφθεί μέριμνα. Ιδιαίτερα πρέπει να ληφθεί μέριμνα για την θρησκευτική και ηθική μόρφωση του εργαζομένου.
Επίσης απαιτείται και από τους εργάτες σεβασμός προς τους εργοδότες και ευσυνειδησία κατά την εκτέλεση του αναληφθείσης εργασίας.
Σχετικά με την εργασία των παιδιών, θα πρέπει -σύμφωνα με την χριστιανική αντίληψη- να ορισθεί κατώτατο επιτρεπτό όριο ηλικίας, το οποίο θα διευκολύνει την κανονική σωματικά ωρίμανση και την πνευματική και επαγγελματική μόρφωση.
Όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου, θα πρέπει να υπάρχει αρμονική σχέση και συνεργασία και να επιλύονται οι ανακύπτουσες διαφορές μέσα σε χριστιανικό πνεύμα.

Ενδεικτικό και άκρως αποδεικτικό των παραπάνω λόγων είναι το γεγονός ότι υπάρχουν άγιοι της Εκκλησίας από όλα σχεδόν τα επαγγέλματα (Καντιώτης, Αυγ. 2001), γεγονός που υποδηλώνει ότι αφενός στην ζωή ενός αγίου η άσκηση του επαγγέλματος υπό την ορθόδοξη οπτική αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την επίσκεψη της Θείας Χάριτος, και αφετέρου ότι δεν υπάρχουν επαγγέλματα χαμηλής η υψηλής κοινωνικής προσφοράς.

Το πόσο ευλογημένη είναι η εργασία αποδεικνύεται και από την στέρησή της, όταν το άτομο μένει άνεργο. Πέρα από τις υλικές στερήσεις, οι άνεργοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία σπρώχνονται στο περιθώριο. Η κοινωνική προσφορά τους χάνεται, ενώ ακολουθεί  και αλλοίωση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς τους. Σε γενικές γραμμές ο άνεργος πλήττεται στον πιο ευαίσθητο πυρήνα της προσωπικής του υπόστασης, στην αίσθηση της ατομικής του επάρκειας και αυτοπεποίθησης. Αισθάνεται ότι είναι ανήμπορος και ανίσχυρος να προσαρμοστεί και να βοηθήσει το περιβάλλον, με άμεση συνέπεια την φυγή, την ματαίωση και την παραίτηση με αρνητικές συνέπειες τόσο σε κοινωνικό όσο και ατομικό επίπεδο.

Παρατήρηση: Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 26 (Απρίλιος-Ιούλιος 2006) του περιοδικού «ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ».

 

 Τεχνολογία

Τεχνολογία: Ο τομέας της γνώσης που ασχολείται με την εφαρμοσμένη επιστήμη, τις εφευρέσεις, την ανάπτυξη και πρακτική αξιοποίηση επιστημονικών γνώσεων και μεθόδων, κυρίως στη μηχανική, τη βιομηχανία κ.λπ.

Συνεκδοχικά, το σύνολο των επιτευγμάτων (εφευρέσεων, διαδικασιών, μεθόδων κ.λπ.) που προκύπτουν μέσω της εφαρμογής επιστημονικών ή τεχνικών γνώσεων για πρακτικούς σκοπούς, καθώς και καθένα από τα παραπάνω επιτεύγματα / προϊόντα.

Το σύνολο των τρόπων με τους οποίους μια κοινωνία εξασφαλίζει τα υλικά αγαθά του πολιτισμού της.


Η θετική συνεισφορά της τεχνολογίας

  • Ανανεώνει και βελτιστοποιεί τις συνθήκες εργασίας
  • Ενισχύει σημαντικά τον τομέα της υγείας.
  • Βελτιώνει την καθημερινότητα των πολιτών.
  • Διάδοση του πολιτισμού και ενίσχυση του μορφωτικού επιπέδου.
  • Ελεύθερη διακίνηση ιδεών.
  • Αποτελεσματικότερη διαπολιτισμική και διακρατική επικοινωνία.

Οι αρνητικές πτυχές της τεχνολογίας

  • Μόλυνση και υπερεκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος
  • Μείωση των θέσεων εργασίας.
  • Κίνδυνοι από τη δημιουργία όπλων μαζικής καταστροφής
  • Σταθερή ενίσχυση του καταναλωτισμού και του υλικού ευδαιμονισμού.
  • Αίσθημα αλλοτρίωσης από την εργασία
  • Υπονόμευση της ψυχικής υγείας των ατόμων.
  • Τα σύγχρονα μέσα μαζικής επικοινωνίας λειτουργούν ως μέσα χειραγώγησης των πολιτών. 
  • Ενίσχυση ανισοτήτων

Ποια είναι η θέση της Εκκλησίας απέναντι στην Τεχνολογία;

Ας παρακολουθήσουμε ένα ενδιαφέρον βίντεο πατώντας πάνω στην παρακάτω εικόνα. 

Η θέση της Εκκλησίας

Ναι στη χρήση της τεχνολογίας - όχι στην κατάχρησή της. Το κλειδί βρίσκεται στα χέρια μας και λέγεται ευθύνη. Η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να αποβαίνει σωτήρια για τον άνθρωπο, όταν στηρίζεται στην ηθική ευθύνη του ανθρώπου. Όταν η χρήση της τεχνολογίας γίνεται με βάση την αγάπη, όταν αποβλέπει στο πραγματικό συμφέρον του ανθρώπου, τότε οι προοπτικές που διανοίγονται είναι αισιόδοξες. Ο Χριστιανός στέκεται κριτικά απέναντι στην τεχνολογία. Αντιλαμβάνεται ότι η τεχνολογία έχει μεγάλη δύναμη και επιδρά στη ζωή του διαμορφώνοντας σε μεγάλο βαθμό ακόμη και τη συμπεριφορά του. Δεν υπερεκτιμά τις δυνατότητές της, δεν τη θεοποιεί, αλλά ούτε και την απορρίπτει. Κρίνει ανάλογα με τη χρήση της και είτε αποδέχεται τα επιτεύγματά της είτε τα καταδικάζει. Η Εκκλησία δεν είναι αντίθετη προς την τεχνολογική ανάπτυξη, αλλά θέλει να δώσει στην τεχνολογία τη διάσταση που πρέπει να έχει. Η τεχνολογία οφείλει να λειτουργεί με ανθρώπινο πρόσωπο, για χάρη του ανθρώπου.

*(οι εικόνες είναι από το Google search)

Επιστήμη

 Ποια είναι η σχέση επιστήμης και πίστης;

Ο άγιος Λουκάς, Αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας,(11 Ιουνίου) είναι ένας σύγχρονος άγιος, ομολογητής της πίστης, θαυματουργός ανάργυρος (=δεν έπαιρνε χρήματα) ιατρός  αλλά και σπουδαίος επιστήμονας. Διαβάστε τον παρακάτω λόγο του αγίου Λουκά για τη σχέση πίστης – επιστήμης και προσπαθήστε να καταλάβετε καλύτερα:

  • Είναι ασυμβίβαστο για έναν πιστό να δέχεται τα επιτεύγματα της επιστήμης;
  • Ποια είναι η «γνώση μέσω καρδιάς» στην οποία αναφέρεται ο άγιος Λουκάς;
  • Πως αντιλαμβάνεστε τη φράση στο τέλος του κειμένου «Αυτοί θεωρούσαν δυστυχισμένο τον άνθρωπο που γνωρίζει όλες τις επιστήμες, δεν γνωρίζει όμως τον Θεό. Και αντίθετα θεωρούσαν μακάριο αυτόν που γνωρίζει τον Θεό, έστω και να μην γνώριζε απολύτως τίποτα από τα ανθρώπινα»;

«Όταν εξετάζουμε τη σύγχρονη επιστήμη όπως αυτή δημιουργήθηκε από επιστήμονες σαν τον Λαμάρκ και τον Δαρβίνο, βλέπουμε την αντίθεση και θα έλεγα την απόλυτη ασυμφωνία που υπάρχει μεταξύ επιστήμης και θρησκείας σε θέματα που αφορούν τα βασικότερα προβλήματα της ύπαρξης και της γνώσης. Γι' αυτό, νους φωτισμένος και λογικός δεν μπορεί να δέχεται ταυτόχρονα και το ένα και το άλλο και πρέπει να επιλέξει μεταξύ θρησκείας και επιστήμης».

Τα λόγια αυτά τα έγραψε 65 χρόνια πριν ένας γνωστός Γερμανός ζωολόγος, θερμός οπαδός του Δαρβίνου, ο Γέκκελ…. Λέει, λοιπόν, ο Γέκκελ ότι κάθε άνθρωπος με φωτισμένη διάνοια πρέπει να διαλέξει μεταξύ επιστήμης και θρησκείας και να ακολουθήσει είτε το ένα είτε το άλλο. Και θεωρεί απαραίτητο να αρνηθούν αυτοί οι άνθρωποι την θρησκεία διότι ένας άνθρωπος λογικός δεν μπορεί να αρνηθεί την επιστήμη.

Πραγματικά αυτό είναι απαραίτητο; Όχι, καθόλου, διότι γνωρίζουμε ότι πολλοί και μεγάλοι επιστήμονες ήταν ταυτόχρονα και πολύ πιστοί άνθρωποι. Τέτοιος ήταν για παράδειγμα ο Πολωνός αστρονόμος Κοπέρνικος που έθεσε το θεμέλιο όλης της σύγχρονης αστρονομίας. Ο Κοπέρνικος δεν ήταν μόνο πιστός αλλά ήταν και κληρικός. Ένας άλλος μεγάλος επιστήμονας, ο Νεύτων, πάντα όταν έλεγε τη λέξη Θεός έβγαζε το καπέλο του. Ήταν πολύ πιστός άνθρωπος. Ένας μεγάλος βακτηριολόγος της εποχής μας και σχεδόν σύγχρονός μας, ο Παστέρ, που έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης βακτηριολογίας, όλα τα επιστημονικά του έργα άρχιζε με τη θερμή προσευχή στον Θεό. Πριν 10 χρόνια άφησε αυτή τη ζωή ένας μεγάλος επιστήμονας και συμπατριώτης μας, ο φυσιολόγος Παύλοβ, που ήταν δημιουργός της καινούριας φυσιολογίας του εγκεφάλου. Ήταν και αυτός πολύ πιστός άνθρωπος. Θα τολμούσε, λοιπόν, ο Γέκκελ να πει ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν φωτισμένη διάνοια επειδή πιστεύουν στον Θεό;

Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί και σήμερα υπάρχουν, και τους γνωρίζω προσωπικά, μερικοί επιστήμονες καθηγητές πανεπιστημίου που είναι πολύ πιστοί άνθρωποι; Γιατί την θρησκεία δεν την αρνούνται όλοι οι επιστήμονες αλλά μόνο ένα μέρος τους που έχουν τρόπο σκέψεως όμοιο μ' αυτόν που έχει ο Γέκκελ;

Γιατί αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν μόνο στην ύλη και αρνούνται τον πνευματικό κόσμο, δεν πιστεύουν στη μετά θάνατον ζωή, δεν δέχονται την αθανασία της ψυχής και βεβαίως δεν δέχονται την ανάσταση των νεκρών. Λένε ότι η επιστήμη τα καταφέρνει όλα, ότι δεν υπάρχει στην φύση μυστικό που η επιστήμη δεν μπορεί να ανακαλύψει. Εμείς τι μπορούμε να απαντήσουμε σ' αυτά;

Θα τους απαντήσουμε το εξής: Έχετε απόλυτο δίκαιο. Δεν μπορούμε να περιορίσουμε την ανθρώπινη διάνοια που ερευνά την φύση. Ξέρουμε ότι σήμερα η επιστήμη γνωρίζει μόνον ένα μέρος απ' αυτά που θα έπρεπε εμείς να ξέρουμε για την φύση. Γνωρίζουμε επίσης ότι οι δυνατότητες της επιστήμης είναι μεγάλες. Σ' αυτό έχουν δίκαιο και δεν το αμφισβητούμε. Τι λοιπόν αμφισβητούμε εμείς; Γιατί δεν αρνούμαστε την θρησκεία όπως το κάνουν αυτοί και δεν την θεωρούμε αντίθετη προς την επιστημονική γνώση;

Μόνο γιατί με όλη την καρδιά μας πιστεύουμε πως υπάρχει ο πνευματικός κόσμος. Είμαστε σίγουροι πως εκτός από τον υλικό κόσμο υπάρχει άπειρος και ασύγκριτα υψηλότερος πνευματικός κόσμος. Πιστεύουμε στην ύπαρξη των πνευματικών όντων  που έχουν διάνοια πολύ πιο υψηλή από ότι έχουμε εμείς οι άνθρωποι. Πιστεύουμε, με όλη την καρδιά μας, ότι πάνω απ' αυτό τον πνευματικό και τον υλικό κόσμο υπάρχει Μέγας και Παντοδύναμος Θεός.

Αυτό που εμείς αμφισβητούμε είναι το δικαίωμα της επιστήμης να ερευνά με τις μεθόδους της τον πνευματικό κόσμο. Διότι ο πνευματικός κόσμος δεν ερευνάται με τις μεθόδους που ερευνούμε τον υλικό κόσμο. Οι μέθοδοι αυτές είναι εντελώς ακατάλληλες για να ερευνούμε μ' αυτές τον πνευματικό κόσμο.

Από πού γνωρίζουμε ότι υπάρχει ο πνευματικός κόσμος; Ποιος μας είπε ότι υπάρχει; Αν μας το ρωτήσουν οι άνθρωποι που δεν πιστεύουν στη θεία αποκάλυψη θα τους απαντήσουμε το εξής, «μας το είπε η καρδιά μας». Διότι υπάρχουν δύο τρόποι το να γνωρίσει κανείς κάτι, ο πρώτος είναι αυτός για τον οποίο μιλάει ο Γέκκελ και τον οποίο χρησιμοποιεί η επιστήμη για να γνωρίσει τον υλικό κόσμο. Υπάρχει όμως και ένας άλλος τρόπος που η επιστήμη δεν τον ξέρει και δεν θέλει να τον ξέρει. Είναι η γνώση μέσω καρδιάς. Η καρδιά μας δεν είναι μόνο το κεντρικό όργανο του κυκλοφοριακού συστήματος, είναι και όργανο με το οποίο γνωρίζουμε τον άλλο κόσμο και αποκτάμε την ανώτατη γνώση. Είναι το όργανο που μας δίνει την δυνατότητα να επικοινωνούμε με τον Θεό και τον άνω κόσμο. Σ' αυτό μόνο εμείς διαφωνούμε με την επιστήμη.

Εκτιμώντας τις μεγάλες επιτυχίες και τα κατορθώματα της επιστήμης, καθόλου δεν αμφισβητούμε την μεγάλη της σημασία και δεν περιορίζουμε την επιστημονική γνώση. Εμείς λέμε μόνο στους επιστήμονες, «δεν έχετε εσείς την δυνατότητα με τις μεθόδους σας να ερευνάτε τον πνευματικό κόσμο, εμείς όμως μπορούμε να το κάνουμε με την καρδιά μας».

Υπάρχουν πολλά ανεξήγητα φαινόμενα τα οποία όμως είναι αληθινά (όπως είναι αληθινό κάποιο φυσικό φαινόμενο) και που αφορούν τον πνευματικό κόσμο. Υπάρχουν λοιπόν φαινόμενα, τα οποία η επιστήμη ποτέ δεν θα μπορέσει να τα εξηγήσει γιατί δεν χρησιμοποιεί τις κατάλληλες μεθόδους.

Ας μας εξηγήσει η επιστήμη πως εμφανίστηκαν οι προφητείες για την έλευση του Μεσσία, οι οποίες όλες πραγματοποιήθηκαν. Μπορεί να μας πει πως ο μεγάλος προφήτης Ησαΐας, 700 χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού προείπε τα πιο σημαντικά γεγονότα της ζωής Του, και γι’ αυτό ονομάστηκε ευαγγελιστής της Παλαιάς Διαθήκης; Να μας εξηγήσει την διορατική χάρη που έχουν οι άγιοι και να μας πει με ποιες φυσικές μεθόδους απέκτησαν οι άγιοι αυτή την χάρη και πως μπορούσαν μόλις έβλεπαν έναν άνθρωπο άγνωστο, αμέσως να καταλαβαίνουν την καρδιά του και να διαβάζουν τις σκέψεις του; Έβλεπαν τον άνθρωπο πρώτη φορά και τον καλούσαν με το όνομά του. Χωρίς να περιμένουν από τον επισκέπτη ερώτηση έδιναν απάντηση σ' αυτά που τον προβλημάτιζαν.

Αν μπορούν ας μας το εξηγήσουν αυτό. Ας εξηγήσουν με ποιόν τρόπο προέλεγαν οι άγιοι τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα τα οποία με τον καιρό πραγματοποιούνταν ακριβώς όπως τα είχαν προφητέψει. Να μας εξηγήσουν τις επισκέψεις από τον άλλο κόσμο και τις εμφανίσεις των νεκρών στους ζωντανούς.

Δεν θα μας το εξηγήσουν ποτέ γιατί βρίσκονται μακριά απ' αυτό που είναι η βάση της θρησκείας - από την πίστη. Αν διαβάσετε τα βιβλία εκείνων από τους επιστήμονες που επιχειρούν να ανασκευάσουν τη θρησκεία θα δείτε πόσο επιφανειακά αυτοί βλέπουν τα πράγματα. Δεν καταλαβαίνουν την ουσία της θρησκείας και όμως την κρίνουν. Η κριτική τους δεν αγγίζει την ουσία της πίστεως, την οποία αδυνατούν να καταλάβουν αλλά τους τύπους, τις εκδηλώσεις δηλαδή του θρησκευτικού συναισθήματος. Την ουσία της θρησκείας και της πίστεως δεν την καταλαβαίνουν. Γιατί όμως; Γιατί ο Κύριος Ιησούς Χριστός λέει, «Ουδείς δύναται ελθείν προς με, εάν μη ο πατήρ ο πέμψας με ελκύση αυτόν» (Ιω. 6, 44).

Πρέπει λοιπόν να μας ελκύσει ο επουράνιος Πατέρας, πρέπει η χάρη του Αγίου Πνεύματος να φωτίσει την καρδιά και το νου μας. Να κατοικήσει στην καρδιά και το νου μας, μέσω αυτής της φώτισης, το Άγιο Πνεύμα και πρέπει αυτός που αξιώθηκε να λάβει αυτό το δώρο να αποκτήσει την αγάπη του Χριστού τηρώντας τις εντολές του. Μόνο αυτοί που απέκτησαν το Άγιο Πνεύμα, αυτοί που στην καρδιά τους κατοικεί ο Χριστός μαζί με τον Πατέρα του, γνωρίζουν την ουσία της πίστεως. Οι άλλοι, οι έξω άνθρωποι, δεν την καταλαβαίνουν καθόλου.

Ας ακούσουμε την κριτική κατά του Γέκκελ ενός Γάλλου φιλοσόφου του Μπούτρου. Λέει λοιπόν το εξής ο Μπούτρου, «Η κριτική του Γέκκελ πιο πολύ αφορά τους τύπους παρά την ουσία και τους τύπους τους βλέπει από μια ματιά τόσο υλιστική και τόσο στενή που δεν μπορούν να τους παραδεχτούν ούτε οι άνθρωποι που θρησκεύουν. Έτσι η κριτική της θρησκείας από τον Γέκκελ δεν αναφέρεται ούτε σε μία από τις αρχές που πρεσβεύει η θρησκεία»,

… Βλέπετε πόσο φτωχά και ανούσια είναι τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν; Μην σκανδαλίζεστε όταν ακούτε αυτά που λένε κατά της θρησκείας, αφού αυτοί που τα λένε δεν καταλαβαίνουν την ουσία της. Εσείς οι απλοί άνθρωποι που δεν έχετε πολλή σχέση με την επιστήμη και δεν γνωρίζετε πολλά από την φιλοσοφία να θυμάστε πάντα την βασικότερη αρχή, την οποία πολύ καλά την γνώριζαν οι πρώτοι χριστιανοί. Αυτοί θεωρούσαν δυστυχισμένο τον άνθρωπο που γνωρίζει όλες τις επιστήμες, δεν γνωρίζει όμως τον Θεό. Και αντίθετα θεωρούσαν μακάριο αυτόν που γνωρίζει τον Θεό, έστω και να μην γνώριζε απολύτως τίποτα από τα ανθρώπινα.

Να φυλάγετε αυτή την αλήθεια σαν το μεγαλύτερο θησαυρό της καρδιάς σας, προχωράτε ευθεία και μην κοιτάζετε δεξιά και αριστερά. Ας μην μας κάνουν, αυτά που ακούμε κατά της θρησκείας, να χάνουμε τον προσανατολισμό μας. Να κρατάμε την πίστη μας που είναι αλήθεια αιώνια και αναμφισβήτητη. Αμήν.

(Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΕΣ, Εκδόσεις «ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΥΨΕΛΗ»)

 

Αφού δείτε το σύντομο βίντεο πατώντας πάνω στην εικόνα, προβληματιστείτε πάνω στα παρακάτω ερωτήματα:

  • Που οφείλεται η εκάστοτε διαμάχη μεταξύ επιστημόνων και θεολόγων;
  • Πως αντιλαμβάνεστε τα λόγια του Αϊνστάιν για τη σχέση επιστήμης και πίστης;
  • Μπορείτε να περιγράψετε τη σχέση μεταξύ πίστης και επιστήμης και τα όρια τους;

Σχέσεις πίστης και επιστήμης

Καταρχήν πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν υπάρχει θέμα αντίθεσης ή σύγκρουσης μεταξύ τους. Πίστη και επιστήμη είναι δυο μεγάλα πνευματικά μεγέθη αλληλοσυμπληρούμενα και όχι αλληλοαποκλειόμενα. Είναι δυο εκδηλώσεις του ανθρώπινου πνεύματος που κινούνται σε διαφορετικά επίπεδα. Επιστήμη και θρησκεία έχουν αυτόνομες περιοχές ενδιαφερόντων και έρευνας ανταποκρίνονται σε διαφορετικές αξιολογικές ροπές και ανάγκες της ενιαίας ανθρώπινης ύπαρξης. Η επιστήμη ερευνά τα μυστήρια της δημιουργίας, ασχολείται με το επιστητό, ενώ η θρησκεία ασχολείται με το μυστήριο του Δημιουργού, το υπεραισθητό. Είναι δύο κύκλοι εφαπτόμενοι ή και τεμνόμενοι, αλλ' όχι ταυτιζόμενοι ή συγκρουόμενοι. Επομένως, η σχέση πίστης και επιστήμης δεν μπορεί να είναι αντιθετική ή εχθρική, αλλά διαλεκτική. Κι αυτό γιατί έχουν κοινή αφετηρία την πνευματική υπόσταση του ανθρώπου και ουσιαστικά στοχεύουν στην κατάκτηση της αλήθειας και την εξασφάλιση της ευτυχίας του. Κρίνονται όμως, μαζί ή χωριστά, από το κατά πόσον οδηγούν τον άνθρωπο στον εξανθρωπισμό του ή στον απανθρωπισμό του.
Όταν η καθεμιά περιορίζεται στο χώρο της αρμοδιότητάς της, δεν υπάρχει θέμα σύγκρουσης ή αντίθεσης. Αν παλαιότερα παρουσιάστηκαν κάποιες περιπτώσεις αντιπαράθεσης, αυτό οφείλεται σε ιδεολογικές προκαταλήψεις ορισμένων επιστημόνων, οι οποίοι υπερέβησαν τα όρια της επιστήμης και ασχολήθηκαν με υπερφυσικά ζητήματα. Άλλοι πάλι στην περίοδο του Διαφωτισμού θεοποίησαν το λογικό, ενώ άλλοι απέρριψαν εκ των προτέρων ό,τι σχετίζεται με θέματα μεταφυσικής. Πιθανόν επίσης κάποιοι χριστιανοί να αντιμετώπισαν με δυσπιστία και καχυποψία τις επιστημονικές θεωρίες και ανακαλύψεις, νομίζοντας ότι κινδυνεύει η πίστη τους.
Με όλα τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι η πίστη και η επιστήμη δε συγκρούονται, γιατί:
1) Η επιστήμη ερευνά τον αισθητό, το φυσικό κόσμο, ενώ η θρησκεία «περιγράφει» τον υπεραισθητό, τον υπερφυσικό κόσμο.
2) Η επιστήμη ερευνά το πώς έγινε ο κόσμος καθώς και τους φυσικούς νόμους που ρυθμίζουν τη λειτουργία του, ενώ η θρησκεία ασχολείται με το ποιος και γιατί δημιούργησε τον κόσμο. Εφόσον απαντούν σε διαφορετικά ερωτήματα, επόμενο είναι ότι δε δικαιολογείται αντίθεση ή σύγκρουση, αλλά μάλλον συνεργασία.

 

Σύνδεσμοι μαθήματος

https://www.youtube.com/watch?v=rK2AIoblpmU (Δεν είσαι μόνος: πίστη και επιστήμη κατά την Ορθόδοξη θεολογία)

εικόνες από το google search

Ειρήνη

 Τα μάτια μου μαράθηκαν από τα δάκρυα,

αναταράχτηκαν τα σπλάχνα μου,

δεν μπορώ να κρύψω την απελπισία μου

μπρος στου λαού μου την κατάρρευση,

ενώ πεθαίνουνε τα βρέφη και τα νήπια

στης πολιτείας τα σοκάκια.

Φωνάζουν στις μανάδες τους,

γιατί πεινάνε και διψούν,

σαν τους τραυματίες λιποθυμούν

στης πολιτείας τα σοκάκια,

και ξεψυχούν στην αγκαλιά της μάνας

τους.  (Θρήνοι 2,11-12)

Πόλεμος είναι η ένοπλη σύρραξη ανάμεσα σε κράτη ή μεταξύ ομάδων εντός του ίδιου κράτους. Ουσιαστικά, πόλεμος ξεσπά όταν μεταξύ δύο πλευρών είναι αδύνατη η διευθέτηση ενός ζητήματος μέσω του διαλόγου και της αμοιβαιότητας, καθώς κι όταν η ισχυρή πλευρά έχει αποφασίσει να επιβάλει τα συμφέροντά της. Ο πόλεμος διακρίνεται ανάλογα με το σκοπό διεξαγωγής και την έκταση που λαμβάνει σε επιθετικό - κατακτητικό, αμυντικό - εθνικοαπελευθερωτικό, εμφύλιο, παγκόσμιο, τοπικό, θρησκευτικό, ολοκληρωτικό (για την ολοκληρωτική εξόντωση του αντιπάλου).     

(Το σκίτσο είναι του Πάβελ Κουζίνσκι)

Αίτια πολέμου:

  • Οικονομικά–> Τα συμφέροντα και ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών / η ανάγκη πρόσβασης σε πηγές ενέργειας, σε πρώτες ύλες και ο έλεγχος των αγορών.
  • Πολιτικά–> α) Η ιμπεριαλιστική (επεκτατική) πολιτική ορισμένων κρατών, β) η προσπάθεια των υπερδυνάμεων να αποκτήσουν ηγεμονικό ρόλο στη  διεθνή σκηνή.
  • Ιδεολογικά–> Ο εθνικισμός, ο θρησκευτικός φανατισμός και ο ρατσισμός.
  • Ηθικά –> Η ανθρώπινη απληστία, η έλλειψη ανθρωπιστικής καλλιέργειας, ο αμοραλισμός
  • Άλλα αίτια–> α) Το πρόβλημα του υπερπληθυσμού (αναζήτηση ξένων εδαφών), β) προαιώνιο μίσος μεταξύ χωρών, γ) εμφύλιοι πόλεμοι (σύγκρουση κοινωνικών τάξεων ή θρησκευτικών ομάδων).

Οι  τραγικές επιπτώσεις του πολέμου για τον άνθρωπο μέσα από το εξαιρετικό έργο του Πάμπλο Πικάσο «Γκουέρνικα». Πατήστε πάνω στην εικόνα για να δείτε το έργο 3D

Πολύνεκρη αεροπορική επίθεση κατά της βασκικής πόλης Γκουέρνικα από γερμανούς και ιταλούς εθελοντές αεροπόρους, που συνεργάζονταν με τους εθνικιστές του στρατηγού Φράνκο κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφύλιου Πολέμου (1936-1939). Έλαβε χώρα το απόγευμα της 26ης Απριλίου 1937 κι έμεινε στην ιστορία κυρίως χάρις στον πίνακα του μεγάλου ισπανού ζωγράφου Πάμπλο Πικάσο, που αποτύπωσε μοναδικά τη φρίκη του πολέμου.

Λέγεται πως όταν οι Γερμανοί εισήλθαν στο Παρίσι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην προσπάθειά τους να βρουν καλλιτεχνικούς θησαυρούς και να τους κατασχέσουν, ένας Γερμανός αξιωματικός έδειξε σε φωτογραφία τον πίνακα «Γκουέρνικα» στον ίδιο τον Πικάσο που είχε προσαχθεί ρωτώντας τον: -Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε; Κι εκείνος απάντησε με θάρρος: Όχι, Εσείς!

Οι επιπτώσεις του πολέμου

- Απώλειες ανθρώπων, αναρίθμητα θύματα, κυρίως νεαρής ηλικίας, στρατόπεδα συγκέντρωσης, γενοκτονίες, αναπηρίες, επιδημίες ,  μείωση του πληθυσμού.

- Ηθική διαφθορά: καταπατούνται οι αξίες, τα ιδανικά, κλονίζονται οι κοινωνικοί θεσμοί, αυξάνεται η βία και η εγκληματικότητα, οι άνθρωποι δρουν βασισμένοι στα ένστικτα και τα πάθη. Επικρατεί σκληρότητα, απανθρωπιά, εκμετάλλευση, έλλειψη αλληλεγγύης προς το συνάνθρωπο, ατομισμός, μίσος, τρόμος, φρίκη.

- Αύξηση ψυχολογικών προβλημάτων, αβεβαιότητα, ανασφάλεια για το αύριο, πληγές που δε γιατρεύονται ποτέ.

 - Παράλυση της οικονομίας: αδρανοποιούνται οι διάφοροι τομείς παραγωγής εκτός από εκείνον της παραγωγής οπλικών συστημάτων, εγκαταλείπεται η καλλιέργεια της γης, αυξάνεται ο πληθωρισμός, τα αγαθά είναι δυσεύρετα, προωθείται η «μαύρη αγορά» και η αισχροκέρδεια, μειώνεται το βιοτικό επίπεδο.

- Καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, μόλυνση της ατμόσφαιρας, του εδάφους, όξινη βροχή, καταστροφή του όζοντος, ραδιενέργεια, κίνδυνος εξαφάνισης κάποιων φυτών και ζώων.

 - Καταστροφή οικιστικού περιβάλλοντος. Ισοπεδώνονται οικοδομήματα, αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία τέχνης, όλα γενικά τα αγαθά του πολιτισμού που δημιούργησαν οι άνθρωποι ανά τους αιώνες.

- Πνευματική στασιμότητα, οπισθοδρόμηση των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών, αμάθεια, αναλφαβητισμός

"Ο σημερινός καιρός μάς έφερε σωρεία από γυμνούς και αστέγους. Ένα πλήθος αιχμαλώτων στέκεται μπροστά στην πόρτα του καθενός μας. Δεν λείπουν από πουθενά ο ξένος και ο μετανάστης και όπου κι αν κοιτάξεις θα δεις χέρι απλωμένο που ζητάει. Σε αυτούς σπίτι είναι το ύπαιθρο. Καταφύγιό τους οι στοές και τα αδιέξοδα και τα πιο ερημικά σημεία της αγοράς. Σαν τα νυχτοπούλια και τις κουκουβάγιες που φωλιάζουν μέσα στις τρύπες. Τα ρούχα τους είναι κουρελιασμένα. Έσοδά τους είναι η διάθεση όσων τους ελεούν. Τροφή τους οτιδήποτε πέσει από τους περαστικούς ποτό τους η πηγή της πόλης, όπως ακριβώς και για τα ζώα, και κύπελό τους οι άδειες χούφτες τους. Αποθήκη είναι ο κόρφος τους και αν αυτός δεν είναι σχισμένος, κρατάει όσα μπορεί να συγκρατήσει ό,τι βάζουν σ’ αυτόν. Τραπέζι τους είναι τα ενωμένα γόνατά τους. Κρεβάτι τους το χώμα. Για λουτρό τους ο απέριττος ποταμός ή η λίμνη που ο Θεός έδωσε για όλους. Η ζωή τους είναι πλανόδια και πρωτόγονη όχι γιατί ήταν έτσι από την αρχή, αλλά εξ ατυχημάτων και της ανάγκης".

(αγ. Γρηγόριος Νύσσης, Περί Φιλοπτωχείας και Ευποιίας)                         

(Σκίτσο του Πάβελ Κουζίνσκι)

Ειρήνη δε σημαίνει να μην υπάρχει αντίσταση στην αδικία και στις επιθυμίες των ισχυρών. Η ειρήνη οφείλει να ταυτίζεται με το σεβασμό και την ισότιμη συνύπαρξη - όχι με την αποδοχή της αδικίας και τη νομιμοποίηση της σκλαβιάς. Έτσι, λοιπόν, δεν είναι σωστό να εξισώνονται οι θύτες με τα θύματα, ούτε κι ένας ιμπεριαλιστικός πόλεμος με έναν αμυντικό.

Ποια είναι η θέση της Εκκλησίας πάνω σε αυτό το θέμα;

Ο Χριστιανός δεν είναι μοιρολάτρης, ούτε ζει παθητικά πάνω στη γη. Όχι απλώς προτιμά την ειρήνη, αλλά αγωνίζεται ενεργά για την εδραίωσή της.  Όλοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια και ότι το φυλετικό (και κάθε άλλο) μίσος είναι απαράδεκτο. Οι λαοί οφείλουν να μάθουν να συνυπάρχουν δίχως να χάνουν την πολιτιστική και θρησκευτική τους ταυτότητα, αλλά και δίχως να επιθυμούν την εξόντωση όποιου διαφέρει από αυτούς. Ακόμα κι όταν ο πόλεμος εμφανίζεται ανθρωπίνως αναπόφευκτος, για τον Χριστιανό είναι πάντα γεγονός οδύνης και παραχώρησης - όχι λύση. Η συμμετοχή του Χριστιανού αφορά αμυντικό πόλεμο και αποτελεί ένα είδος γενναιόψυχης διακινδύνευσης. Ο Χριστιανός, δηλαδή, αποδέχεται το ενδεχόμενο να κάνει κάτι που θεωρείται επιζήμιο για τη δική του ψυχή (φόνο), προκειμένου να υπερασπιστεί άλλους (τον λαό, τα ιερά του και την ελευθερία του). Και σε τέτοια περίπτωση όμως δεν αυταπατάται: για τον Χριστιανό κάθε πόλεμος είναι εμφύλιος πόλεμος.

 Ο ευαγγελιστής Λουκάς στο β κεφάλαιο του Ευαγγελίου του αναφέρεται στη γέννηση του Χριστού. Στους στίχους 13-14 γράφει: «Ξαφνικά κοντά στον άγγελο, παρουσιάστηκε ένα πλήθος από την ουράνια στρατιά των αγγέλων, οι οποίοι υμνούσαν τον Θεό και έλεγαν: Δόξα εν υψίστοις Θεώ κι επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία». Τι σήμαιναν τα λόγια αυτά των αγγέλων;

Στον αγγελικό ύμνο η ειρήνη συνδέεται άρρηκτα με τα προηγούμενα και τα επόμενα. Είναι μια κατάσταση που δίνει αφορμή για τη «δόξα εν υψίστοις» και αποτελεί τη φανέρωση της «ευδοκίας εν ανθρώποις».

«Δόξα» είναι αποκάλυψη του Θεού στον άνθρωπο, η άκτιστη ενέργειά Του που δείχνει στον άνθρωπο την παρουσία του Δημιουργού μέσα στον κόσμο και την ιστορία. Η δόξα συνδέεται πάντα με τη θεοφάνεια, την θεοπτία την ώρα που ανοίγει ένα παραθύρι του ουρανού για να φωτιστεί ο κόσμος από τη λάμψη του Θεού. Και είναι πάντα το ίδιο αποτέλεσμα που προκαλεί στον άνθρωπο: δοξολογική προσκύνηση του Θεού και διακήρυξη της κυριότητάς Του.

Η θεοφάνεια είναι στην περίπτωσή μας η Ενσάρκωση του Λόγου, η «επί γης ειρήνη». Αυτή προκαλεί τη δοξολογία των αγγέλων, που σύντομα επεκτείνεται στους ποιμένες και στους υπόλοιπους μάρτυρες της Γεννήσεως. Ειρήνη είναι ο Χριστός που γεννήθηκε, γι’ αυτό και δοξάζεται ο Θεός στα ουράνια.

Ο ίδιος στενός σύνδεσμος υπάρχει και με την «ευδοκία». Ευδοκία είναι η εύνοια, η χάρη του Θεού, η φιλανθρωπία Του. Είναι μια πράξη χάριτος, που δεν περιορίζεται σε επαγγελίες ούτε εκδηλώνεται με λόγια, αλλά ενσαρκώνεται, γίνεται άνθρωπος, αποκαλύπτεται «εν δούλου μορφή». Ευδοκία του Θεού μεταξύ των ανθρώπων είναι ο Χριστός, η ειρήνη του κόσμου.

Στην όλη συνάφεια του ύμνου, λοιπόν, ειρήνη είναι  ο ίδιος ο Χριστός, ενσάρκωση της ευδοκίας του Θεού και αιτία για την ουράνια – και επίγεια – δοξολογία Του. Φέρνει την ειρήνη στη γη, γιατί αποκαθιστά τη σωστή σχέση ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο απαλλάσσοντας το γένος μας από την πολλαπλή δουλεία στη φθορά, το θάνατο, την αμαρτία, τον διάβολο. Ειρήνη είναι η καταλλαγή προς τον Θεό με την ενσάρκωση και το όλο έργο του Χριστού. Αυτή την ειρήνη ενσαρκώνει στο εδώ και τώρα η Εκκλησία και τη γεύονται οι πιστοί με τη συμμετοχή τους στο απολυτρωτικό της έργο. Ειρήνη είναι ο Χριστός και η εμπειρία από την ένωση μαζί Του εντός των κόλπων της Εκκλησίας.  

(Ερμηνευτικά μελετήματα, Βασ. Π. Στογιάννος, Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσ/νικη 1988, σελ. 322-323)

«Μακάριοι οι ειρηνοποιοί, ότι αυτοί υιοί Θεού κληθήσονται» (Μτ 5, 9)

(Μακάριοι όσοι φέρνουν την ειρήνη στους ανθρώπους, γιατί αυτοί θα ονομαστούν παιδιά του Θεού)

(Το σκίτσο είναι του Gunduz Aghayev)

 

Σύνδεσμοι μαθήματος

https://www.youtube.com/watch?v=CZPTf41gbew (El Guernica)

οι εικόνες είναι από το google search

Γενετική

Γενετική μηχανική

Διαδικασία που μεταβάλλει το γενετικό υλικό ενός οργανισμού τροποποιώντας, αφαιρώντας ή εισάγοντας νέο DNA στο γονιδίωμά του. Οι οργανισμοί που προκύπτουν ονομάζονται γενετικά τροποποιημένοι . Οι εφαρμογές της γενετικής μηχανικής αφορούν την αντιμετώπιση ασθενειών (ιατρική) και την αύξηση της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής.

ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ (Γ.Τ.Ο Ή GMO) Γενετικά τροποποιημένος οργανισμός (ΓΤΟ), είναι ένας ζωντανός οργανισμός, φυτικός ή ζωικός που έχει υποστεί τροποποίηση των αρχικών γενετικών του χαρακτηριστικών με προσθήκη, αφαίρεση ή αντικατάσταση τουλάχιστον ενός γονιδίου.

ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ Γ.Τ.Ο.

Προϊόντα φυτικής προέλευσης

  • Μείωση χρόνου ωρίμανσης των φυτών ή δέντρων που τα παράγουν
  • Αυξημένη ανθεκτικότητα σε ασθένειες και βλαβερούς οργανισμούς
  • Λιγότερη χρήση ζιζανιοκτόνων και εντομοκτόνων

Προϊόντα ζωικής προέλευσης

  • Αυξημένη αντίσταση σε ασθένειες
  • Μεγαλύτερη παραγωγή κρέατος, αυγών και γάλακτος

Οφέλη για το περιβάλλον

  • Λιγότερη χρήση εντομοκτόνων, ζιζανιοκτόνων και λιπασμάτων
  • Εξοικονόμηση ενέργειας

Οφέλη για τον πληθυσμό

  • Αυξημένη παραγωγή τροφίμων για τον αυξανόμενο ανθρώπινο πληθυσμό της γης
  • Αντιμετώπιση του προβλήματος της πείνας και του υποσιτισμού, που μαστίζει σήμερα ένα πολύ μεγάλο αριθμό χωρών παγκοσμίως

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΤΟ.

  • Δημιουργία νέων ή ακόμη ισχυρότερων ή ανθεκτικότερων παθογόνων και βλαβερών οργανισμών
  • Πρόκληση αρνητικών φαινομένων σε οργανισμούς ή μη βλαβερά έντομα, σε πουλιά και άλλα ζώα τα οποία αρχικά δεν ήταν μέσα στους στόχους για τους οποίους έγινε η παρέμβαση
  • Πρόκληση διαταραχών σε ορισμένα οικοσυστήματα
  • Απώλεια και αλλαγές στην φυσική ποικιλία και γενετική διαφοροποίηση που υπάρχει μέσα στις διάφορες μορφές ζωής

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΤΟ

  • Πιθανότητα ανάπτυξης αλλεργιών
  • Πιθανή επανεμφάνιση ασθενειών
  • Αύξηση της αντίστασης των μικροβίων στα αντιβιοτικά
  • Μείωση της αποτελεσματικότητας αυτών των φαρμάκων
  • Παραγωγή νέων τοξινών από μεταλλαγμένα φυτά οι οποίες μπορεί να είναι τοξικές και για τον άνθρωπο

Κάθε τι ποὺ ἀποτελεῖ ἀνθρώπινη κατάκτηση στὸ γνωστικὸ πεδίο ἡ ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία τὸ ἀγκαλιάζει μὲ ἰδιαίτερη συμπάθεια, ἰδίως ὅταν αὐτὸ συνδέεται μὲ τὴν πρόοδο τῆς ὑγείας, τὴν ἀνακούφιση τοῦ πόνου, τὴν ἐλπίδα γιὰ βελτίωση τῆς ζωῆς. ῾Η ᾿Εκκλησία θαυμάζει τὸ ἐπίτευγμα και ἐπικροτεῖ τὴν κατάκτηση τῆς νέας γνώσεως. Όταν όμως ἡ ἐπιστημονικὴ ἀνακάλυψη δὲν συνδυάζεται μὲ σεβασμ πρς τν νθρωπο, ἀλλὰ συνοδεύεται ἀπὸ ἀλαζονεία, προωθεῖται ἀπὸ οἰκονομικὰ συμφέροντα καὶ ὑπηρετεῖ ἐγωιστικὲς προοπτικές, τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἐπιστήμης μπορεῖ νὰ ἀποδειχθοῦν ἐπιβλαβῆ γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα.

οι εικόνες είναι από το google search

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Περιεχόμενο και έκταση του προβλήματος

Ο ασύδοτος τρόπος ζωής των σύγχρονων κοινωνιών περνάει εύκολα απαρατήρητος κάτω από την αστραφτερή επιφάνεια της τεχνολογικής προόδου και της ταχείας εξυπηρέτησης μιας ποικιλίας αναγκών. Και όμως, προς το τέλος του 20ού  αιώνα οι περιβαλλοντικές αλλαγές που οφείλονται στην αλόγιστη παρέμβαση του ανθρώπου στο περιβάλλον απειλούν την ικανότητα της βιόσφαιρας να διατηρήσει όχι μόνο το ανθρώπινο είδος, αλλά και πολλά άλλα είδη. Λέγοντας οικολογικό πρόβλημα εννοούμε την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντας εξαιτίας της παρέμβασης του ανθρώπου. Η ρύπανση των θαλασσών, η εξάντληση των φυσικών αποθεμάτων της Γης, η μόλυνση της ατμόσφαιρας, η καταστροφή των βιοτόπων, οι κλιματολογικές ανωμαλίες είναι μερικές από τις μορφές αυτού του προβλήματος.

Προβλήματα στο φυσικό περιβάλλον που οφείλονται στην ανθρώπινη δράση

α) Μόλυνση των υδάτων: Υπάρχει μόλυνση στα νερά. Τα ποτάμια, οι λίμνες και η θάλασσα έχουν μολυνθεί από τα οικιακά απορρίμματα και τα βιομηχανικά κατάλοιπα.

β) Μόλυνση στον αέρα: Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί μια από τις σοβαρότερες περιβαλλοντικές ανησυχίες και προκαλεί πολλούς πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο. Το διοξείδιο του άνθρακα που προκύπτει από κάθε είδους καύση, οι εκπομπές μολύβδου λόγω της βιομηχανικής δραστηριότητας και της χρήσης οχημάτων παλαιού τύπου, η καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας, συνιστούν ενδεικτικές πηγές του έντονου και ιδιαίτερα επιβλαβούς προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

γ) Είδη υπό εξαφάνιση.  Δεκάδες είδη ζώων και φυτών εξαφανίζονται καθημερινά. Αιτία, η ανεξέλεγκτη συρρίκνωση των βιοτόπων τους, το παράνομο κυνήγι, η ρύπανση της ατμόσφαιρας και οι κλιματικές αλλαγές. Ο άνθρωπος επίσης καταστρέφει διάφορους χώρους που είναι η φυσική κατοικία των ζώων, όπως είναι τα δάση, τα δασύλλια , οι βάλτοι κ.τ.λ. Πολλά από αυτά, δεν έχουμε προλάβει καν να τα γνωρίσουμε. Όμως κάθε είδος που χάνεται, παίρνει μαζί του και ένα κομμάτι της γενετικής και εξελικτικής ιστορίας εκατοντάδων χρόνων, πολύτιμη πηγή γνώσης για τον άνθρωπο. Αντιπροσωπευτικά είδη του πλανήτη, όπως τα γιγάντια πάντα, αναγκάστηκαν να περιοριστούν στη μισή έκταση από αυτή που καταλάμβαναν πριν μερικές δεκαετίες. Οι τίγρεις έχασαν στη διάρκεια του 20ου  αιώνα το 90% του πληθυσμού τους! Οι ρινόκεροι απειλούνται σχεδόν περισσότερο από κάθε άλλο μεγάλο θηλαστικό: λίγες δωδεκάδες έχουν απομείνει πια. Οι θαλάσσιες χελώνες αντιμετωπίζουν ένα αβέβαιο μέλλον και οι αφρικανικοί ελέφαντες αποδεκατίζονται για το πολύτιμο ελεφαντόδοντο τους... Σύμφωνα με την κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών του 2004, που δημοσιοποίησαν οι επιστήμονες κατά την έναρξη του παγκόσμιου συνεδρίου για την προστασία της βιοποικιλότητας, 15.589 γνωστά είδη ζώων και φυτών απειλούνται σοβαρά με εξαφάνιση, σε σχέση με 12.259 είδη που περιλάμβανε η αντίστοιχη λίστα του 2003.

δ) Καταστροφή των φυσικών πηγών: Ο άνθρωπος καταστρέφει σε μεγάλο βαθμό τις φυσικές πηγές. Το πράσινο της γης ελαττώνεται. Μόνο στην Ελλάδα καίγονται κάθε χρόνο ένα εκατομμύριο στρέμματα δάση. Ο πολιτισμός του χαρτιού αύξησε υπέρμετρα τις ανάγκες σε χαρτί και αντίστοιχα τις ανάγκες για υλοτόμηση (καθώς το χαρτί γίνεται από ξύλο). Για την κυριακάτικη έκδοση των Τάιμς της Ν. Υόρκης υλοτομούνται κάθε εβδομάδα 77 εκτάρια, δηλ. 200 στρέμματα, δάσους ! Η μεγάλη χρήση χημικών λιπασμάτων έχει αλλοιώσει τη σύνθεση του εδάφους, ώστε αυτό να μοιάζει σα ναρκομανές. Τα λιπάσματα δηλαδή γίνονται απαραίτητα στο χώμα και δεν μπορούμε πια να του τα στερήσουμε. Υπάρχει μια σημαντική εξάντληση των ορυκτών ( μέταλλα κ.τ.λ.) από την υπερεκμετάλλευση.

ε ) Σπατάλη των ενεργειακών πηγών: Πρόκειται για τη σπατάλη των ορυκτών καυσίμων, όπως είναι το κάρβουνο και το πετρέλαιο που σχηματίσθηκαν μέσα σε εκατομμύρια αιώνες, κατά τη διάρκεια μακρών γεωλογικών περιόδων.

στ ) Κίνδυνοι για την υγεία των ανθρώπων : Υπάρχει έπειτα η μόλυνση από τη ραδιενέργεια που προέρχεται από τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας είτε για ειρηνικούς είτε για πολεμικούς σκοπούς. Το ατύχημα του Τσερνομπίλ, το 1986, αποδέσμευσε ραδιενέργεια 50 εκατομμυρίων Κιουρί, δηλαδή 1.000 φορές περισσότερο απ’ ότι η βόμβα της Χιροσίμα το 1945. Το ίδιο ισχύει και για τις τροφές, Στα τρόφιμα προστίθενται αμέτρητες χημικές ουσίες ενώ αφαιρούνται συστηματικά τα θρεπτικά συστατικά. Στις τροφές των ζώων προστίθενται ορμόνες και αντιβιοτικά. Κινδύνους αντιμετωπίζουμε ακόμη από τα εντομοκτόνα και τα διάφορα καλλυντικά (βαφές μαλλιών, αποσμητικά κ.τ.λ. ). Η νευρική ένταση, ο θόρυβος, η βιασύνη, ο εκνευρισμός, είναι πια συνηθισμένες καταστάσεις.

ζ)  Άκριτη επιδίωξη οικονομικού κέρδους: Η βιομηχανική παραγωγή, αλλά και πλήθος άλλων δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στο οικονομικό κέρδος, πραγματοποιούνται συχνά χωρίς καμία μέριμνα ή με ελλιπή φροντίδα για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Συνεπακόλουθο του ισχύοντος υπερκαταναλωτικού πνεύματος είναι η επιθυμία αυξημένης παραγωγής, έστω κι αν αυτή γίνεται με τη χρήση πολύτιμων πόρων για την παραγωγή δευτερεύουσας σημασίας προϊόντων, που δεν συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, αλλά ζημιώνουν -ανώφελα- το περιβάλλον.

η) Έλλειψη οικολογικής συνείδησης: Ελλείψει οικολογικής αγωγής και ανάλογης αίσθησης ευθύνης οι περισσότεροι πολίτες αδυνατούν να αντιληφθούν πόσο επιζήμια για το φυσικό περιβάλλον είναι η υπερκαταναλωτική διαβίωσή τους που βασίζεται στη δίχως λόγο σπατάλη προϊόντων (η παραγωγή των οποίων απαιτεί αφενός αξιοποίηση και άρα δαπάνη πρώτων υλών και αφετέρου επιβάρυνση του περιβάλλοντος μέσω της βιομηχανικής ρύπανσης).

Η θεολογική υπέρβαση του οικολογικού προβλήματος

Η Εκκλησία τοποθετείται ενώπιον του οικολογικού ζητήματος με θεολογική υπευθυνότητα. Πιο συγκεκριμένα οι απόψεις που εκφράζονται είναι οι εξής

  1. Το οικολογικό πρόβλημα είναι ηθικό ζήτημακαι όχι τεχνικό θέμα. Οφείλεται στην εσφαλμένη στάση του ανθρώπου απέναντι στη φύση που επείγει να αναθεωρηθεί στο φως του ήθους της Εκκλησίας. Η καταστροφή του περιβάλλοντος και των πηγών του έχει ζωτική σημασία για όλους μας. Οι επιπτώσεις δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ηθικά αδιάφορες, καθώς η ζωή μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση του καθενός μας προς το περιβάλλον.
  2. Η φύση δεν είναι κτήση του ανθρώπου,κατάκτησή του, κτήμα και ατομική ιδιοκτησία του. Δεν επιτρέπεται η κατάχρησή της, αλλά μόνο η χρήση της προς όφελος της κοινωνίας και για τη δόξα του Θεού. Ο χριστιανός λέει "Όχι στην καταστροφική εκμετάλλευση της φύσης" και σε αυτό το σημείο συνοδοιπορεί με τους οικολόγους αυθόρμητα κι ένθερμα. Πολύ σωστά έχει λεχθεί ότι "η γη και το περιβάλλον, δε μας ανήκουν αλλά τα έχουμε δανειστεί από τα παιδιά μας", καθώς οι επιπτώσεις μπορεί να αποβούν μοιραίες για τις επόμενες γενιές, αν δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα.
  3. Η φύση είναι η κτίση του θεού, εμείς είμαστε διαχειριστές, οικονόμοι, εργαζόμενοι και φύλακες της φύσης. Η λατρευτική πράξη της Εκκλησίαςμε το μυστήριο της Θ. Ευχαριστίας εμπνέει οικολογικό ήθος. Επιπλέον η Εκκλησία σε όλες σχεδόν τις αγιαστικές πράξεις της και τα μυστήρια χρησιμοποιεί τα υλικά στοιχεία (οίνος, άρτος, νερό, λάδι κ.ά.) τα οποία αγιάζονται και μεταμορφώνονται μέσα στο χώρο της. Αυτή η πράξη είναι πράξη σεβασμού προς τα υλικά στοιχεία, που σημαίνει και ευθύνη για διαφύλαξή τους και αφορμή ευχαριστίας προς το Θεό.

Με τον ανάλογο σεβασμό προς την υλική δημιουργία, με την αυτάρκεια και την ολιγάρκεια, δηλαδή να αρκούμεθα στα λίγα, τα απαραίτητα, να μη διακατεχόμαστε από πλεονεξία. Έτσι εμείς θα έχουμε επάρκεια αγαθών, και η φύση θα μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες των επερχόμενων γενεών, διαθέτοντας τα απαραίτητα αποθέματα (αειφόρος ανάπτυξη).

Δράσεις για την αντιμετώπιση του οικολογικού προβλήματος

Βασικός στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, η προστασία της ανθρώπινης υγείας, η συνετή και ορθολογική χρήση φυσικών πόρων και η προώθηση διεθνών μέτρων για την αντιμετώπιση παγκόσμιων ή περιφερειακών περιβαλλοντικών προβλημάτων.


- αξιοποίηση ενέργειας που προέρχεται από τη φύση (αιολική, ηλιακή).

- βιολογικός καθαρισμός των αποβλήτων, ανακύκλωση. 

- επιμονή στην εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος

- αύξηση της ευαισθητοποίησης (περιβαλλοντική αγωγή)

- ενεργοποίηση της Πολιτείας(προγραμματισμένη βιομηχανική ανάπτυξη, χρήση προστατευτικών φίλτρων από τις βιομηχανίες και θέσπιση αυστηρών ποινών για τους παραβάτες)

Όμως, πλήθος καθημερινών τακτικών αν εφαρμοστούν από όλους θα αποβούν εξαιρετικά ωφέλιμες για τον πλανήτη μας:

- η διατήρηση της καθαριότητας των δημοσίων χώρων με την αποφυγή ρίψης σκουπιδιών

-η μετακίνηση με τα μέσα μαζικής μεταφοράς και όχι με τα  ΙΧ αυτοκινήτα
- η ελάττωση της χρήσης αεροζόλ, χημικών λιπασμάτων
-το κυνήγι σε περιοχές που επιτρέπεται
-η εθελοντική αναδάσωση
-η εξοικονόμηση ενέργειας με την αποσύνδεση των ηλεκτρικών συσκευών όταν αυτές δεν χρησιμοποιούνται.

οι εικόνες είναι από το google search

Ημερολόγιο

Προθεσμία
Γεγονός μαθήματος
Γεγονός συστήματος
Προσωπικό γεγονός

Ανακοινώσεις

Όλες...
  • - Δεν υπάρχουν ανακοινώσεις -